1-MODUL. STATISTIKANING UMUMIY NAZARIYASI STATISTIKA FANIDAN YAKUNIY NAZORAT TOPSHIRIQLARI “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 1-variant 1-topshiriq. Statistika to’g’risida umumiy tushuncha. Tayanch iboralari: statistika, axvol, holat, davlat, davlat axvoli, ijtimoiy fan, rivojlanish bosqichlari. 2-topshiriq. O‘rtacha miqdorlar turlari. Tayanch iboralari: arifmetik, garmonik, xronologik, geometrik o‘rtacha miqdorlar. 3-topshiriq. 3-misol. Tijorat banklarining faoliyati to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Foiz stavkasi, % 11,0 17,1 14,2 23,6 20,3 17,3 19,6 20,5 20,8 14,6 17,5 17,5 13,6 24,0 17,6 15,0 21,1 16,1 15,8 18,8 22,4 18,0 17,9 21,7 18,4 16,4 26,0 13,9 16,7 12,2 Kredit miqdori, mlrd so’m 27,50 13,58 22,33 3,25 9,55 13,54 11,60 8,90 7,60 21,20 13,50 13,24 25,52 2,50 13,36 20,15 6,10 17,90 19,62 11,90 5,20 12,18 12,30 5,40 12,12 17,10 1,00 23,98 16,45 26,50 Yuqoridagi ma’lumotlar asosida tijorat banklarining kredit miqdori bo’yicha guruhlang. Ishchi va yakuniy jadval tuzib, xulosa yozing. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 2-variant 1-topshiriq. Statistika fanining predmeti va uning o’ziga xos xususiyatlari. Tayanch iboralari: miqdor, sifat, ommaviy xodisalar, boshqa fanlar bog’liqligi va farqi. 2-topshiriq. O‘rtacha miqdorlar mohiyati va uni qo’llanish sabablari. Tayanch iboralari: arifmetik, garmonik, xronologik, geometrik o‘rtacha miqdorlar. 3-topshiriq. Institut talabalarining yo’lga sarflagan vaqtini kuzatish natijasi quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi: Yo’lga sarflangan vaqt bo’yicha Talabalar soni jamiga nisbatan, % guruhlar, soat 0,5 gacha 12 0,5-1,0 18 1,0-1,5 32 1,5-2,0 29 2,0 va undan ko’p 9 Jami 100 Talabalarning yo’lga sarflagan vaqtining variatsiya ko’rsatkichlarini hisoblang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 3-variant 1-topshiriq. Statistika fanini asosiy kategoriyalari va tushunchalari. Tayanch iboralari: o’rganish ob’ekti, statistik birlik, to’plam, statistik qonuniyat, statistik ko’rsatkichlar. 2-topshiriq. Nisbiy miqdorlar va ularni ifodalanish shakllari. Tayanch iboralari: koeffitsientlar, foizlari, promille, proditsimelle. 3-topshiriq. Fermer xo’jaliklarining ekin maydoni va bug’doy hosildorligi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilgan: Hosildorlik, s/ga 24-26 26-28 28-30 30-32 Ekin maydoni, ga 10,0 30,0 40,0 20,0 Yuqoridagi ma’lumotlar asosida soddalashtirilgan usullarda aniqlang: bug’doy hosildorligining 1) “shartli moment” usulida; 2) “boshlang’ich moment” usulida; 3) “arifmetik progressiya” usulida; Kafedra mudiri PhD., B. Utanov dispersiyani “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 4-variant 1-topshiriq. Statistika fani metodi. Tayanch iboralari: statistik kuzatish, jamlash, guruhlash, mutlaq va nisbiy miqdorlar, o’rtacha miqdorlar, variatsiya ko’rsatkichlari, indekslar, korrelyatsion va regression tahlil. 2-topshiriq. Nisbiy miqdorlar va ularni ifodalanish shakllari. Tayanch iboralari: koeffitsientlar, foizlari, promille, proditsimelle. 3-topshiriq. Joriy yil uchun bir tarmoqdagi 20 ta kichik korxona bo‘yicha asosiy ishlab chiqarish fondlarining o‘rtacha yillik qiymati va ishlab chiqarilgan mahsulot to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. mln.so‘m: Korxona tartib № 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati 2 10,2 12,8 15,7 15,1 17,6 19,3 13,0 10,0 10,9 13,5 Mahsulot ishlab chiqarish Korxona tartib raqami Asosiy i/ch fondla-rining qiymati Mahsulot i/ch 3 9,7 12,5 16,1 14,8 16,5 21,9 14,7 8,3 9,4 12,2 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 2 14,6 16,2 14,9 15,5 18,4 16,5 11,3 19,5 13,9 17,8 3 14,0 14,4 14,5 17,1 17,8 21,2 10,6 25,7 13,0 18,5 1. Teng oraliqqa ega bo‘lgan 4 guruhni, korxonalarning o‘rtacha yillik asosiy fondlari qiymati bo‘yicha statistik taqsimot qatorini tuzib, tashkil eting. 2. O‘rtacha yillik asosiy fondlar qiymati va ishlab chiqarilgan mahsulot o‘rtasidagi bog‘lanishni o‘rganish maqsadida asosiy fondlarning o‘rtacha yillik qiymati bo‘yicha guruhlashni amalga oshiring (teng oraliqqa ega bo‘lgan 5 guruhni tashkil qilib). Har bir guruh bo‘yicha aniqlang: a) korxonalar sonini; b) asosiy fondlarning o‘rtacha yillik qiymatini - jami va bir korxonaga nisbatan; v) ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatini - jami va bir korxonaga nisbatan; g) fondlar qaytimini (fondootdachani) Natijalarni guruh jadvali ko‘rinishida ifodalang, guruh turini ko‘rsating. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 5-variant 1-topshiriq. Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistikaning roli va ahamiyati.Tayanch iboralari: makroiqtisodiyot va statistika, mikroiqtisodiyot va statistika, ma’lumotlarning haqqoniyligi keng qamrovliligi. 2-topshiriq. Mutlaq ko’rsatkichlar va ularning turlari. Tayanch iboralari: oddiy miqdorlar, guruh miqdorlari, murakkab miqdorlar. 3-topshiriq. Mamlakatining 2013-2020 yillarda doimiy aholi soni (1 yanvar holatiga, ming kishi hisobida) Yillar Ko‘rsatkichlar Jami aholi soni ayollar erkaklar SHahar aholisi ayollar erkaklar Qishloq aholisi ayollar erkaklar 2013 2014 27072,2 13535,3 2015 2016 28001,4 13772,6 14015,0 2017 29555,4 14555,0 14568,4 14792,5 15470,3 15277,5 15748,0 7603,0 7078,7 7180,5 13297,4 6693,9 7410,1 14226,0 6741,0 6834,5 7158,3 7798,2 7657,9 14412,2 7252,3 2020 30492,8 15370,1 4885,2 8722,3 2019 14974,8 14236,0 17374,0 2018 7861,9 14937,6 7262,6 7360,8 7520,5 7584,2 7690,3 Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Mamlakat aholisi soni to‘g‘risida berilgan ma’lumotlar asosida tedishli barcha nisbiy miqdorlarni aniqlang Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 6-variant 1-topshiriq. O’zbekistonda statistikaning tashkil etilishi.Tayanch iboralari: davlat statistika qo’mitasi, shahar statitsika bo’limlari, viloyat statistika boshqarmalari. 2-topshiriq. Statistik guruhlash mohiyati . Tayanch iboralari: guruhlashning maqsadi, vazifalari, ijtimoiy guruhlar bo’yicha guruhlash, tipologik guruhlash, analitik guruhlash, strukturaviy guruhlash. 3-topshiriq. Korxonada ishchilarining jinsi va mahsulot ishlab chiqarish hajmi bo’yicha reja bajarilish darajasi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Korxonada ishchilaining jinsi va reja bajarilish darajasi bo’yicha taqsimlanishi Ishchilarning reja bajarilish darajasi bo’yicha guruhlari, % Erkaklar Ayollar Ishchilar soni Reja bajarilish darajasi, % 100 gacha 100-110 110-130 130-150 150 va undan yuqori Jami Yuqorida keltirilgan jadval maketi to’g’ri tuzilganmi ? Agar noto’g’ri bo’lsa, to’g’ri jadval maketini tuzing. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 7-variant 1-topshiriq. Statistik kuzatish mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: kuzatish turlari, usullari, shakllari, statistik hisobot, maxsus uyushtirilgan tekshirishlar. 2-topshiriq. Statistik guruhlash mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: guruhlashning maqsadi, vazifalari, ijtimoiy guruhlar bo’yicha guruhlash, tipologik guruhlash, analitik guruhlash, strukturaviy guruhlash. 3-topshiriq. Joriy yil uchun shahardagi bir guruh yuk tashish bilan shug‘ullanuvchi avtokorxonalar bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: Jami tashish Jami tashish Korxona Yuk oboroti, Yuk oboroti, Korxona tartib xarajatlari, mln. xarajatlari, mln. tartib mln. t/km mln. t/km raqami so‘m so‘m raqami 62 1550 47 1245 1 9 40 1080 24 724 2 10 38 1033 18 579 3 11 25 750 58 1444 4 12 15 472 44 1145 5 13 30 840 23 699 6 14 52 1310 32 889 7 15 27 804 20 612 8 16 YUk tashuvchi avtokorxonalarni yukoboroti miqdori bo‘yicha guruhlarga ajratish talab qilinadi. Bunda quyidagi guruhlarni tashkil qiling: 20 mln. tkm gacha, 20-40; va 40 mln. tkm va undan yuqori. Har bir korxona bo‘yicha aniqlang: korxonalar sonini, umumiy kyu oborotini, tashishga qilingan umumiy xarajatlarni va 10 tkmga o‘rtacha xarajatlar miqdorini. Masala echimini jadval ko‘rinishida ifodalang. Xulosalar qiling. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 8-variant 1-topshiriq. Statistik kuzatish dastur – metodologik masalalari. Tayanch iboralari: kuzatish birligi va ob’ekti, kuzatish maqsadi va vazifalari, kuzatishni tashkil etish, kuzatish dasturi. 2-topshiriq.Statistika fanini asosiy kategoriyalari va tushunchalari. Tayanch iboralari: o’rganish ob’ekti, statistik birlik, to’plam, statistik qonuniyat, statistik ko’rsatkichlar. 3-topshiriq. Viloyat sanoat korxonalarining ishchilar soni bo’yicha taqsimoti to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Viloyat sanoat korxonalarining ishchilar soni bo’yicha taqsimlanishi Bitta korxonaga Korxonalarning Ishchila to’g’ri ishchilar soni r soni, keladigan bo’yicha guruhlari, ishchilar kishi kishi soni, kishi Ishlab chiqarilg an mahsulot , mln so’m Bitta korxonaga to’g’ri keladigan mahsulot, Mehnat unumdorl igi, mln so’m mln so’m 200 gacha 200-500 500-1000 1000-2000 2000-5000 5000-10000 10000 va undan yuqori Jami Yuqorida keltirilgan jadval maketi to’g’ri tuzilganmi ? Agar noto’g’ri bo’lsa, jadvalning to’g’ri maketini tuzing. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 9-variant 1-topshiriq. Statistik kuzatish tashkiliy masalalari. Tayanch iboralari: kuzatishni tashkil etuvchi tashkilotlar, kuzatish birligi va ob’ektini aniqlash, kuzatish sanasi, davri va kritik momenti. 2-topshiriq. Statistik guruhlash mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: guruhlashning maqsadi, vazifalari, ijtimoiy guruhlar bo’yicha guruhlash, tipologik guruhlash, analitik guruhlash, strukturaviy guruhlash. 3-topshiriq. 1-masala. Tuman konserva sanoati korxonalarida joriy yilda quyidagi mahsulotlar ishlab chiqarildi: Konserva turlari Tomat sousi Baqlajon ikrasi Tuzlangan bodring Quyultirilgan sut Bankalar sig’imi 535 g 510 g 1000 sm3 400 g Bankalar soni, ming dona 1440 1510 700 850 Joriy davrda ishlab chiqarilgan konserva mahsulotlarining umumiy hajmini shartli natura o’lchov birligida hisoblang. Eslatma. Bankalar sig’imi 353,4 sm3 ga, og’irligi esa 400 g shartli o’lchov birligida beriladi. 2-masala. Hisobot davrida korxona quyidagi yuvish vositalarini ishlab chiqardi: Miqdori, tonna A 1. Xo’jalik sovuni: - yog’liligi 60,0% - yog’liligi 40,0% 2. Atir sovuni (yog’liligi 80,0%) 3. Sintetik yuvish vositasi (yog’liligi 10,0%) Q Shartli natura birlikka o’tkazish koeffitsiyenti K Shartli natura o’lchovdagi mahsulot, tonna QK 154 120 145 82 Jami Korxonada ishlab chiqarilgan kir yuvish vositalalarining umumiy hajmini shartli natura o’lchov birligida (shartli kir yuvish vositasi sifatida 40,0% yog’li sovun olinadi) hisoblang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 10-variant 1-topshiriq. Statistik kuzatish turlari va ularning o’ziga xos jihatlari.Tayanch iboralari: muntazam kuzatish, davriy kuzatish, fursatli kuzatish, yoppasiga kuzatish, qisman kuzatish. 2-topshiriq. Statistik guruhlash mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: guruhlashning maqsadi, vazifalari, ijtimoiy guruhlar bo’yicha guruhlash, tipologik guruhlash, analitik guruhlash, strukturaviy guruhlash. 3-topshiriq. 1-masala. Korxonada sarflangan yoqilg’i bo’yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud: Yoqilg’i turlari 1. Motor va dizel yoqilg’isi (t) 2. Mazut, t 3. Ko’mir, t 4. Tabiiy gaz, ming kub m Miqdori Shartli yoqilg’iga aylantirish koeffitsiyenti 550 270 425 680 1,43 1,37 0,90 1,20 Korxonada sarflangan yoqilg’ining umumiy hajmi shartli natura o’lchov birligida hisoblansin. 2-masala. Joriy yilda, O’zbekiston Respublikasining g’isht zavodlaridan birida milliy standart asosida 155 mln dona g’isht ishlab chiqarilgan. AQShda esa shu yili xuddi shunday ishlab chiqarish quvvatiga ega bo’lgan g’isht zavodida AQSh milliy standartlari asosida 315 mln dona g’isht ishlab chiqarilgan bo’lsa: 1. AQShdagi zavodda ishlab chiqarilgan g’ishtni O’zbekistonda qabul qilingan o’lcham (250×120×65mm) bo’yicha sonini; 2. O’zbekistondagi zavodda ishlab chiqarilgan g’ishtni AQShda qabul qilingan o’lcham (193×92×57mm) bo’yicha sonini hisoblang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 11-variant 1-topshiriq. Statistik kuzatish xatolari va ularni aniqlash usullari.Tayanch iboralari: muntazam xatolar, qayd etish xatolari, ataylab yo’l qo’yilgan xatolar, arifmetik tekshirish, mantiqiy tekshirish. 2-topshiriq. Grafiklar haqida tushuncha, statistikada ularning roli va ahamiyati. Tayanch iboralari: grafiklarning turlari, grafiklarning tuzilishi, asosiy elementlari, ularni yasash va tahlil qilish. 4-topshiriq. 2013-2020 yillarda doimiy aholi soni (1 yanvar holatiga, ming kishi hisobida): Ko‘rsatkichlar Jami aholi soni ayollar erkaklar SHahar aholisi ayollar erkaklar Qishloq aholisi ayollar erkaklar Yillar 2016 2017 2018 2019 27072,2 27533,4 28001,4 29123,4 29555,4 29993,5 30492,8 13536,9 13760,8 13986,4 14555,0 14762,9 14974,8 15215,3 15470,3 13535,3 13772,6 14015,0 14568,4 14792,5 15018,7 15277,5 15552,2 9698,2 14236,0 14425,9 14897,4 15143,2 15370,1 15555,2 4885,2 4813,0 7157,3 7078,7 7603,0 7540,2 7712,2 7657,9 7798,2 7757,0 17374,0 13297,4 13575,5 14226,0 14412,2 14623,4 14937,6 8651,7 8722,3 7262,6 7360,8 7417,1 7520,5 2013 2014 6603,5 6693,9 2015 7245,4 7180,5 6741,0 6834,5 7487,3 7410,1 7067,7 7158,3 7159,9 7252,3 2020 31022,5 15748,0 7886,1 7861,9 15274,5 7584,2 7690,3 Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Mamlakat aholisi soni to‘g‘risida berilgan ma’lumotlar asosida tedishli barcha nisbiy miqdorlarni aniqlang Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 12-variant 1-topshiriq. Statistik guruhlash mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: guruhlashning maqsadi, vazifalari, ijtimoiy guruhlar bo’yicha guruhlash, tipologik guruhlash, analitik guruhlash, strukturaviy guruhlash. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik xossalari. Tayanch iboralari: to’plam bir jinsligi, o’xshash birlik o’rtachasini aniqlash, katta sonlar qonuniyati 3-topshiriq.Tarmoqdagi korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot to‘g‘risida quydagi ma’lumotlar berilgan: Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi Korxonalar soni, jamiga bo‘yicha korxonalar guruhi, tonna nisbatan % da 1000-3000 12 3000-5000 20 5000-7000 40 7000-9000 18 9000-11000 10 Jami: 100 Aniqlang: Bir korxonaga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha mahsulot hajmini (momentlar usuliyordamida). Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 13-variant 1-topshiriq. Statistik guruhlash mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: guruhlashning maqsadi, vazifalari, ijtimoiy guruhlar bo’yicha guruhlash, tipologik guruhlash, analitik guruhlash, strukturaviy guruhlash. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik xossalari. Tayanch iboralari: to’plam bir jinsligi, o’xshash birlik o’rtachasini aniqlash, katta sonlar qonuniyati 3-topshiriq. 1-Masala. Aholi soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan Yillar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Jami aholi soni, ming kishi 24823,1 25115,8 25227,9 25707,4 26021,3 26312,7 26663,8 27072,2 27533,4 28001,2 29123,4 29554,4 29993,5 30492,8 31025,5 31576,4 32 021,9 ( 1 yanvar holatiga) Berilgan ma’lumotlar asosida aholining o‘rtacha yillik sonini hisoblang. 2-Masala. Quyidagi ma’lumotlar berilgan: 1.01.2019 yil - 31025,5 ming kishi 1.04. 2019 yil - 31124,5 ming kishi 1.06.2019 yil31214,4 ming kishi 1.09.2019 yil31328,2 ming kishi 1.11.2019 yil – 31404,6 ming kishi 1.01.2020 yil 31576,4 ming kishi Berilgan ma’lumotlar asosida aholining o‘rtacha yillik sonini hisoblang. 3- Masala. Uyning eni 6 m, bo‘yi 12,4 m va balandligi 3 m desak, uy hajmining tomonining o‘rtacha uzunligi qancha? Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 14-variant 1-topshiriq. Statistik guruhlash tasnifi va turlari. Tayanch iboralari: guruhlashning maqsadi, vazifalari, ijtimoiy guruhlar bo’yicha guruhlash, tipologik guruhlash, analitik guruhlash, strukturaviy guruhlash, oddiy guruhlash, murakkab guruhlash, birlamchi guruhlash, ikilamchi guruhlash. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik xossalari. Tayanch iboralari: to’plam bir jinsligi, o’xshash birlik o’rtachasini aniqlash, katta sonlar qonuniyati 3-topshiriq. 1-masala. Tekstil kombinati tikuvchilik fabrikasiga o’zaro tuzilgan shartnomaga ko’ra, birinchi yarim yillikda 150 ming m kv. chit va 103 ming m kv. shoyi yetkazib berishi kerak edi. Haqiqatda esa 170 ming m kv chit va 250 ming m kv shoyi yetkazib berildi. Har bir mahsulot turi bo’yicha shartnoma majburiyati bajarilishi nisbiy miqdorini hisoblang. 2-masala. Zavod shartnoma bo’yicha joriy davrda 12 mlrd so’mlik tovar mahsuloti ishlab chiqarishi kerak bo’lib, bunda ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni 400 kishini tashkil etgan. Haqiqatda esa ushbu davrda 13,1 mlrd so’mlik tovar mahsulot ishlab chiqarilib, ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni 410 kishini tashkil etdi. Shartnoma majburiyati bajarilishi nisbiy miqdorini: 1) ishlab chiqarilgan tovar mahsuloti bo’yicha; 2) ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni bo’yicha; 3) bir ishchiga to’g’ri keladigan mahsulot miqdori bo’yicha hisoblang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 15-variant 1-topshiriq. Miqdoriy belgi bo’yicha guruhlashni tuzish printsiplari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisini aniqlash, interval uzunligini aniqlash, guruhlarning quyi va yuqori chegaralarini aniqlash. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik miqdorlar va ularning qo’llanish sohalari. Tayanch iboralari: oddiy arifmetik o’rtacha, tortilgan arifmetik o’rtacha, o’rtacha va ommaviy ijtimoiy-iqtisodiy xodisalarni tahlil qilish. 3-topshiriq. O‘rtachani shartli momentlar usulida hisoblang: Smena mobaynida ishlab chiqarilgan To‘quvchilar soni, kishi gazlama, m2 f 35-45 2 45-55 5 55-65 15 65-75 20 75-85 35 85-95 15 95-105 10 105-115 5 115-125 3 Jami: Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 16-variant 1-topshiriq. Statistik ko’rsatkichlarning mazmuni va ahamiyati. Tayanch iboralari: miqdor, me’yor, iqtisodiy ko’rsatkich, sifat va miqdorning bog’liqligi, ob’ekt unsurlari, fazoviy chegaralar, son va o’lchov birligi. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik miqdorlar va ularning qo’llanish sohalari. Tayanch iboralari: oddiy arifmetik o’rtacha, tortilgan arifmetik o’rtacha, o’rtacha va ommaviy ijtimoiy-iqtisodiy xodisalarni tahlil qilish. 3-topshiriq. 1-masala. Ishlab chiqarilgan qishloq xo’jaligi mahsulotlari bo’yicha 2015- 2020-yillar uchun quyidagi ma’lumotlar keltirilgan: Yillar Ko’rsatkichlar Jami qishloq xo’jaligi mahsuloti, mlrd so’m 2015 2016 2017 2018 2019 2020 1387,2 2104,8 3255,3 4083,3 4615,8 5978,3 696,8 1086,0 1648,8 2102,0 2432,1 3323,1 690,4 1018,8 1606,5 1981,3 2183,7 2655,2 shu jumladan: dehqonchilik chorvachilik Qishloq xo’jaligi mahsulotlari bo’yicha dinamika nisbiy miqdorlarini va 20152020-yillar uchun tuzilmviy nisbiy miqdorni hisoblang. Natijalarni diagrammalarda ifodalang. 18447,6 Kafedra mudiri 2018 2019 2020 23574,6 2017 21964,4 2016 20548,2 2015 14640,3 Sanoat mahsuloti, mlrd so’m. 2014 11532,1 Yillar 9867,3 2-masala. Quyidagi ma’lumotlar asosida dinamika nisbiy miqdorlarini ikki usulda hisoblang: PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 17-variant 1-topshiriq. Statistik xisobotning xususiyatlari. Tayanch iboralari: xisobotlarni tuzish va taqdim etish, yoppasiga kuzatish, qisman kuzatish, muntazam tuzish, belgilangan dastur, tartib va muddatda taqdim etish. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik xossalari. Tayanch iboralari: to’plam bir jinsligi, o’xshash birlik o’rtachasini aniqlash, katta sonlar qonuniyati 3-topshiriq.Kichik korxonalarning kvartallik hisobotlariga ko‘ra ularning tovar mahsuloti to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan (mln. so‘m): Korxonalarning tovar Korxonalar soni mahsuloti qiymati bo‘yicha guruhlanishi, mln. so‘m 4,5-5,0 14 5,0-5,5 37 5,5-6,0 45 6,0-6,5 42 6,5-7,0 28 7,0 dan yuqori 16 Aniqlang: 1.Bir korxonaga to‘g‘ri keladigan tovar mahsulotining o‘rtacha qiymatini: Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 18-variant 1-topshiriq. Statistik guruhlash yordamida echiladigan iqtisodiy masalalar. Tayanch iboralari: tipik guruhlash, tuzilmaviy guruhlash, analitik guruhlash, birlamchi guruhlash, ikkilamchi guruhlash. 2-topshiriq. Oraliqli variatsion qatorlarda o’rtacha arifmetikni hisoblash tartibi. Tayanch iboralari: qatorlarni aniqlash, qatorlarning yuqori va quyi chegaralarini, qatorlar soni, interval uzunligi. 3-topshiriq. 1-masala. Viloyatdagi erkaklar va ayollar soni haqida quyidagi ma’lumotlar mavjud: Aholining yoshi bo’yicha guruhlari, yosh 0 dan 44 yoshgacha 44 yoshdan yuqori Jami: Erkaklar Ayollar 184,6 127,3 311,9 189,9 175,2 365,1 Koordinatsiya nisbiy miqdorlari aniqlansin. 2-masala. Viloyat iqtisodiyotida band bo’lgan oliy va o’rta maxsus ma’lumotli mutaxassislar soni haqida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan (yil oxiriga, ming kishi hisobida): Oliy ma’lumotli mutaxassislar, jami ...............................201,8. shu jumladan: - injenerlar......................................................................107,3 - iqtisodchilar ..................................................................94,5 O’rta maxsus ma’lumotli mutaxassislar, jami ...............167,0 shu jumladan: - texniklar .....................................................................154,4 - buxgalterlar .................................................................12,6 Oliy va o’rta maxsus ma’limotli mutaxassislar bo’yicha koordinatsiya nisbiy miqdorlari aniqlansin. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 19-variant 1-topshiriq. Davlat statistika xisoboti turlari. Tayanch iboralari: joriy hisobot, yillik hisobot, telegraf hisoboti, elektron pochta hisoboti. Birlamchi hisobot, to’plama hisobot. 2-topshiriq. Statistik kuzatish turlari va ularning o’ziga xos jihatlari.Tayanch iboralari: muntazam kuzatish, davriy kuzatish, fursatli kuzatish, yoppasiga kuzatish, qisman kuzatish. 3-topshiriq. Tumandagi kichik korxonalar to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar olindi: Korxonalarning tovar mahsuloti Korxonalar soni qiymati bo’yicha guruhlanishi, mln. so’m 4,5-5,0 14 5,0-5,5 18 5,5-6,0 32 6,0-6,5 42 6,5-7,0 28 7,0 dan yuqori 16 Aniqlang: 1. Korxonalarning o’rtacha tovar mahsuloti qiymatini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 20-variant 1-topshiriq. Joriy maxsus statistik tekshirishlar. Tayanch iboralari: uy xo’jaliklari byudjetini tekshirish, iste’mol baholari statistikasi, uyushmagan savdo statistikasi, dehqon xo’jaligi statistikasi. 2-topshiriq. Statistik ko’rsatkichlarning mazmuni va ahamiyati. Tayanch iboralari: miqdor, me’yor, iqtisodiy ko’rsatkich, sifat va miqdorning bog’liqligi, ob’ekt unsurlari, fazoviy chegaralar, son va o’lchov birligi. 3-topshiriq. Quyidagi berilgan ma’lumotlar asosida hisoblang; O‘rtacha tovarooborot hajmini (shartli momentlar usulida) 70 va Tovarooborot hajmi 40-50 50-60 60-70 undan bo‘yicha do‘konlar 10-20 20-30 30-40 yuqori guruhi mln. so‘m 6 7 10 15 20 11 4 Do‘konlar soni, dona Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 21-variant 1-topshiriq. Ro’yxatlar muvoffqitli o’tishining talablari. Tayanch iboralari: qisqa muddatda o’tish, bir vaqtda o’tish, butun mamlakat xududida amalga oshirish, xodisaning kam tebranishligi, teng vaqt oralig’ida takrorlanib turish. 2-topshiriq.Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistikaning roli va ahamiyati.Tayanch iboralari: makroiqtisodiyot va statistika, mikroiqtisodiyot va statistika, ma’lumotlarning haqqoniyligi keng qamrovliligi. 3-topshiriq. Quyidagi ma’lumotlar olindi: 70 va Tovaraylanma hajmi bo’yicha do’konlar guruhi 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 undan yuqori mln. so’m 6 7 10 15 20 11 4 Do’konlar soni, dona Aniqlang: 1. Do’konlarning o’rtacha tovaraylanmasini (shartli momentlar usulida). Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 22-variant 1-topshiriq. Tuzulmaviy o’rtacha ko’rsatkichlar. Tayanch iboralari: moda, mediana, moda va mediana o’rtasidagi o’xshashlik hamda tafovutlar. 2-topshiriq. Nisbiy miqdorlar turlari. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 3-topshiriq. Tsexdagi ishchilarning ish staji to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Ish staji bo‘yicha 0-2 2-4 4-6 6-8 8-10 1012ishchilar guruhi, yil 12 14 Ishchilar soni 6 8 12 24 17 8 5 Aniqlang: 1) o‘rtacha ish stajini; 2) variatsiya ko‘rsatkichlarini Kafedra mudiri PhD., B. Utanov Jami 80 “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 23-variant 1-topshiriq. Variatsiya mohiyati va uni statistik o’rganish zarurligi. Tayanch iboralari: o’zgaruvchanlik, o’rtacha miqdor va o’zgaruvchanlik, bir turdagi to’plam uchun o’rtachani hisoblash. 2-topshiriq. Oraliqli variatsion qatorlarda o’rtacha arifmetikni hisoblash tartibi. Tayanch iboralari: qatorlarni aniqlash, qatorlarning yuqori va quyi chegaralarini, qatorlar soni, interval uzunligi. 3-topshiriq. 1-masala. Respublika aholisining yosh bo’yicha tarkibi quyidagi ma’lumotlarda keltirilgan: Ko’rsatkichlar Jami aholi soni Aholi, ming kishi 27072,2 shu jumladan: mehnat yoshidagi aholi soni mehnat yoshiga yetmagan aholi soni mehnat yoshidan oshgan aholi soni 16101,9 9025,4 1944,9 Tuzilmaviy va koordinatsiya nisbiy miqdorlarini hisoblang. 2-masala. Yil boshida korxonaning ro’yxatdagi ishchilar soni 3240 kishini, ma’muriy–boshqaruv xodimlari soni 54 kishini tashkil etgan. Yil oxirida korxona ro’yxatidagi ishchilar soni 50 kishiga ortgan, administrativ – boshqaruv xodimlari soni 7 kishiga kamaygan. Ishchilar soni va ma’muriy–boshqaruv xodimlarining o’zaro nisbatini xarakterlovchi nisbiy miqdorlarni yil boshi va yil oxiri uchun hisoblang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 24-variant 1-topshiriq. Grafiklar haqida tushuncha, statistikada ularning roli va ahamiyati. Tayanch iboralari: grafiklarning turlari, grafiklarning tuzilishi, asosiy elementlari, ularni yasash va tahlil qilish. 2-topshiriq. Statistika fanining predmeti va uning o’ziga xos xususiyatlari. Tayanch iboralari: miqdor, sifat, ommaviy xodisalar, boshqa fanlar bog’liqligi va farqi. 3-topshiriq. 1- masala. Yoqilg’i qazib olish tarkibi quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi: Yoqilg’i turlari Neft Gaz Ko’mir Boshqa turlari Jamiga nisbatan, % O’tgan yil 35,8 15,5 42,7 6,0 Joriy yil 45,0 23,1 29,0 2,9 Agar joriy yilda neft qazib olish hajmi o’tgan yilga nisbatan 14,5% oshgan bo’lsa, bu davr ichida jami qazib olingan yoqilg’i hajmi qanday o’zgaradi? 2- masala. Hisobot yilining boshida korxona xodimlari tarkibida erkaklar salmog’i 55,0% ni tashkil etgan. Hisobot yili davomida barcha xodimlar soni 15,8%, erkaklar soni esa 18,4% oshgan bo’lsa, korxonadagi ayollarning soni qanday o’zgaradi? Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 25-variant 1-topshiriq. Dispersiya va o’rtacha miqdorini shartli «moment usulida» hisoblash. Tayanch iboralari: dispersiyani matematik xossalari, o’rtachani matematik xossalari. 2-topshiriq. Statistika to’g’risida umumiy tushuncha. Tayanch iboralari: statistika, axvol, holat, davlat, davlat axvoli, ijtimoiy fan, rivojlanish bosqichlari. 3-topshiriq. Aksiyadorlik jamiyatidagi 3 ta sanoat korxonasi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilgan: Korxonalar Xodimlari soni, kishi Oylik ish haqi fondi, ming so’m O’rtacha oylik ish haqi, ming so’m A 1 2 3 1 270 110484 409,2 2 121 57475 475,0 3 229 97554 426,0 Jami 620 265513 ? Aksiyadorlik jamiyatida o’rtacha oylik ish haqini aniqlang: a) 1 va 2 ustunlardagi ma’lumotlar bo’yicha; b) 1 va 3 ustunlardagi ma’lumotlar bo’yicha. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 26-variant 1-topshiriq. Dispersiya turlari. Tayanch iboralari: guruhlar ichidagi va guruhlararo dispersiyalar, dispersiyalarni qo’shish qoidasi. 2-topshiriq.Tuzulmaviy o’rtacha ko’rsatkichlar. Tayanch iboralari: moda, mediana, moda va mediana o’rtasidagi o’xshashlik hamda tafovutlar. 3-topshiriq. O’zlashtirish darajasi bo’yicha talabalarning taqsimlanishi quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi: O’zlashtirish, ballda Akademik guruhlar raqami 2 3 4 5 1 2 5 15 4 26 2 1 10 12 5 28 3 - 4 14 7 25 Talabalar soni O’zlashtirish bahosining o’rtacha balini aniqlang: 1) har bir akademik guruhdagi talabalar uchun va ularga taqqoslama tavsifnoma bering; 2) barcha akademik guruhlar uchun: a) masalaning shartidagi bevosita ma’lumotlar bo’yicha; b) har bir guruh bo’yicha aniqlangan o’rtacha ballar bo’yicha. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 27-variant 1-topshiriq. O’rtacha arifmetik miqdorlar va ularning qo’llanish sohalari. Tayanch iboralari: oddiy arifmetik o’rtacha, tortilgan arifmetik o’rtacha, o’rtacha va ommaviy ijtimoiy-iqtisodiy xodisalarni tahlil qilish. 2-topshiriq. O’rtacha garmonik miqdorlar va ularning qo’llanish sohalari. Tayanch iboralari: oddiy garmonik miqdor, tortilgan garmonik miqdor. 3-topshiriq. Viloyatda o’rtacha jon boshiga to’g’ri keladigan pul daromadlari bo’yicha aholining taqsimlanishi quyidagicha bo’lgan: O’rtacha jon boshiga to’g’ri keladigan oylik pul daromadlari, ming so’m Jamiga nisbatan aholi soni, % 120 gacha 30,2 120-140 24,4 140-160 16,7 160-180 10,5 180-200 6,5 200-240 6,7 240-280 2,7 280 va yuqori 2,3 Jami 100,0 Viloyatda aholi jon boshiga to’g’ri keladigan pul daromadlarining o’rtacha oylik miqdorini aniqlang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 28-variant 1-topshiriq. O’rtacha arifmetik miqdorlar va ularning qo’llanish sohalari. Tayanch iboralari: oddiy arifmetik o’rtacha, tortilgan arifmetik o’rtacha, o’rtacha va ommaviy ijtimoiy-iqtisodiy xodisalarni tahlil qilish. 2-topshiriq. O’rtacha miqdorlarning turlari. Tayanch iboralari: o’rtacha arifmetik miqdor, o’rtacha geometrik miqdor, o’rtacha garmonik miqdor, o’rtacha kvadat miqdor. 4-topshiriq. Viloyatdagi bir turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar yillik hisoboti bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar olingan: Korxona tartib raqami Mahsulot hajmi, mln. so‘m O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.so‘m O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi Korxona tartib raqami Mahsulot hajmi, mln. so‘m O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.so‘m O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi 134,4 7,2 700 586 21 1425 1 11 264 11,6 1100 338 14 1208 2 12 372 15,6 1285 480 19 1400 3 13 145 7,6 705 240 11 900 4 14 427 16 1300 362 14,8 1300 5 15 585 22 1450 603 23 1480 6 16 170 8,4 800 375 15,6 1295 7 17 464 18,8 1380 216 10 895 8 18 180 9,2 825 572 19,8 1440 9 19 308 13,2 1210 277 12,4 1180 10 20 Korxonalarni: O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati 4 ta guruhga ajrating. Har bir guruh bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot miqdorini, o‘rtacha xodimlar sonini va fondlar qiymatini aniqlang. Xulosalar qiling. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 29-variant 1-topshiriq. Tasvirli diagrammalar. Tayanch iboralari: tasvirlarni chizish, o’lchov birliklari, hodisa sur’ati. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik xossalari. Tayanch iboralari: to’plam bir jinsligi, o’xshash birlik o’rtachasini aniqlash, katta sonlar qonuniyati. 3-topshiriq. Viloyatdagi bir turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar yillik hisoboti bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar olingan: Korxona tartib raqami Mahsulot hajmi, mln. so‘m O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.so‘m O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi Korxona tartib raqami Mahsulot hajmi, mln. so‘m O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.so‘m O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi 134,4 7,2 700 586 21 1425 1 11 264 11,6 1100 338 14 1208 2 12 372 15,6 1285 480 19 1400 3 13 145 7,6 705 240 11 900 4 14 427 16 1300 362 14,8 1300 5 15 585 22 1450 603 23 1480 6 16 170 8,4 800 375 15,6 1295 7 17 464 18,8 1380 216 10 895 8 18 180 9,2 825 572 19,8 1440 9 19 308 13,2 1210 277 12,4 1180 10 20 Korxonalarni: O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati 3 ta guruhga ajrating. Har bir guruh bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot miqdorini, o‘rtacha xodimlar sonini va fondlar qiymatini aniqlang. Xulosalar qiling. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 30-variant 1-topshiriq. Statistik ko’rsatkichlar mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: miqdoriy ko’rsatkichlar, atributiv ko’rsatkichlar, iqtisodiy ko’rsatkichlar, makro va mikroiqtisodiy ko’rsatkichlar. 2-topshiriq. Oraliqli variatsion qatorlarda o’rtacha arifmetikni hisoblash tartibi. Tayanch iboralari: qatorlarni aniqlash, qatorlarning yuqori va quyi chegaralarini, qatorlar soni, interval uzunligi. 3-topshiriq. Viloyatdagi bir turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar yillik hisoboti bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar olingan: Korxona tartib raqami Mahsulot hajmi, mln. so‘m O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.so‘m O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi Korxona tartib raqami Mahsulot hajmi, mln. so‘m O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.so‘m O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi 1 134,4 7,2 700 11 586 21 1425 2 264 11,6 1100 12 338 14 1208 3 372 15,6 1285 13 480 19 1400 4 145 7,6 705 14 240 11 900 5 427 16 1300 15 362 14,8 1300 6 585 22 1450 16 603 23 1480 7 170 8,4 800 17 375 15,6 1295 8 464 18,8 1380 18 216 10 895 9 180 9,2 825 19 572 19,8 1440 10 308 13,2 1210 20 277 12,4 1180 Korxonalarni: O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati 5 ta guruhga ajrating. Har bir guruh bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot miqdorini, o‘rtacha xodimlar sonini va fondlar qiymatini aniqlang. Xulosalar qiling. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 31-variant 1-topshiriq. Mutlaq ko’rsatkichlar va ularning turlari. Tayanch iboralari: oddiy miqdorlar, guruh miqdorlari, murakkab miqdorlar. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik miqdorlar va ularning qo’llanish sohalari. Tayanch iboralari: oddiy arifmetik o’rtacha, tortilgan arifmetik o’rtacha, o’rtacha va ommaviy ijtimoiy-iqtisodiy xodisalarni tahlil qilish. 3-topshiriq. Joriy yil uchun bir guruh sanoat korxonalari bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: Korxonalar tartib raqami Mahsulot hajmi, mln.so‘m Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, mln. so‘m Hodimlarning o‘rtacha ro‘yxatdagi soni, kishi 197,7 10 900 1 592 22,8 1500 2 465,5 18,4 1412 3 296,2 12,6 1200 4 584,1 22 1485 5 480 19 1420 6 578,5 21,6 1390 7 204,7 9,4 817 8 466,8 19,4 1375 9 292,2 13,6 1200 10 423,1 17,6 1365 11 192,6 8,8 850 12 360,5 14 1290 13 208,3 10,2 900 14 Korxonalarni mahsulot hajmi bo‘yicha 4 ta guruhga ajrating: Har bir guruh va barcha korxonalar bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot hajmini, o‘rtacha xodimlar sonini, bir xodimga nisbatan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini. Guruhlash natijalarini statistik jadval ko‘rinishida bayon qiling. Xulosalar chiqaring. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 32-variant 1-topshiriq. Nisbiy miqdorlar va ularni ifodalanish shakllari. Tayanch iboralari: koeffitsientlar, foizlari, promille, proditsimelle. 2-topshiriq.Tasvirli diagrammalar. Tayanch iboralari: tasvirlarni chizish, o’lchov birliklari, hodisa sur’ati. 3-topshiriq. Joriy yil uchun bir guruh sanoat korxonalari bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: Korxonalar tartib raqami Mahsulot hajmi, mln.so‘m Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, mln. so‘m Hodimlarning o‘rtacha ro‘yxatdagi soni, kishi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 197,7 592 465,5 296,2 584,1 480 578,5 204,7 466,8 292,2 423,1 192,6 360,5 208,3 10 22,8 18,4 12,6 22 19 21,6 9,4 19,4 13,6 17,6 8,8 14 10,2 900 1500 1412 1200 1485 1420 1390 817 1375 1200 1365 850 1290 900 Korxonalarni mahsulot hajmi bo‘yicha 4 ta guruhga ajrating: Har bir guruh va barcha korxonalar bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot hajmini, o‘rtacha xodimlar sonini, bir xodimga nisbatan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini. Guruhlash natijalarini statistik jadval ko‘rinishida bayon qiling. Xulosalar chiqaring. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 33-variant 1-topshiriq. Nisbiy miqdorlar turlari. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 2-topshiriq.Sektorli diagrammalar. Tayanch iboralari: doira, to’plam, doira sektorlari, kvadrat doira shaklidagi deogrammalar. 3-topshiriq. Hisobot davrida zavodlarning mahsulot ishlab chiqarish hajmi bo’yicha taqsimoti quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi: Jamiga nisbatan, % Zavodlarning mahsulot hajmi bo’yicha guruhlari, mln so’m Zavodlar Mahsulot soni hajmi 2000 gacha 10 2 2000-3000 35 5 3000-5000 25 15 5000-10000 20 23 10000-20000 6 30 20000 dan yuqori 4 25 Jami 100 100 Salmoqli qayta guruhlash usulida zavodlarning quyidagi uchta guruhini ajrating: 1) 50 % gacha; 2) 50 dan 80 % gacha; 3) 80 % va undan yuqori. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 34-variant 1-topshiriq. Nisbiy miqdorlar o’rtasidagi bog’lanishlar. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 2-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 3-topshiriq. Oilalardagi bolalar soni to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: 1 8 2 3 2 3 2 3 0 2 3 7 1 0 2 5 2 3 2 1 2 3 0 6 2 1 5 4 1 4 2 2 4 7 3 7 2 4 2 0 8 4 0 3 1 0 8 2 5 3 7 3 2 0 1 4 1 0 2 1 1 8 2 3 4 3 1 5 1 1 3 2 5 2 0 6 1 1 3 1 2 6 4 2 1 2 1 4 2 1 Yuqoridagi ma’lumotlar bo’yicha taqsimot qatorini tuzing va uni grafik orqali tasvirlang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 35-variant 1-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 2-topshiriq.Statistik grafiklarni yasash. Tayanch iboralari: masshtab, shkala (to’g’ri va egri chiziqli), me’yor, raqamli setka, kordinatalar tizimi, grafik maydoni, geometrik beliglar. 3-topshiriq. Ikkita korxona ishchilarining oylik ish haqi bo’yicha taqsimoti quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi: Korxona № 1 Korxona № 2 Ish haqi, Ishchilar soni Ish haqi, Ishchilar soni ming so’m jamiga nisbatan, % ming so’m jamiga nisbatan, % 350-380 2 350-400 5 380-410 5 410-440 6 400-450 10 440-470 14 470-500 23 450-500 23 500-530 22 530-560 12 500-550 30 560-590 7 590-620 5 550-600 25 620-650 4 600-650 7 Jami 100 Jami 100 Ikkita korxona bo’yicha ish haqini taqqoslash uchun intervallarni yiriklashtirish usulida quyidagi guruhlarni ajratib qayta guruhlang: 1) 400 gacha; 2) 400 dan 460 gacha; 3) 460 dan 520 gacha; 4) 520 dan 580 gacha; 5) 580 va undan yuqori. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 36-variant 1-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 2-topshiriq.Grafiklarning turlari va asosiy elementlari. Tayanch iboralari: diagrammalar, (taqqoslash, tuzilma, dinamika, bog’lanish) statistik xaritalar, (kortagrammalar, kartodiashrammalar). 3-topshiriq. 1 - Masala. Mamlakatning 2013-2020 yillarda doimiy aholi soni (1 yanvar holatiga, ming kishi hisobida) Ko‘rsatkichlar Jami aholi soni ayollar erkaklar SHahar aholisi ayollar erkaklar Qishloq aholisi ayollar erkaklar 2013 2014 27072,2 13535,3 13772,6 2015 Yillar 2016 2017 28001,4 29555,4 14015,0 14555,0 14568,4 14792,5 8722,3 13297,4 6693,9 15470,3 15277,5 7603,0 7180,5 7410,1 14226,0 6741,0 6834,5 7158,3 15748,0 7798,2 7657,9 14412,2 7252,3 2020 30492,8 15370,1 4885,2 7078,7 2019 14974,8 14236,0 17374,0 2018 7861,9 14937,6 7262,6 7360,8 7520,5 7584,2 7690,3 Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Mamlakat aholisi soni to‘g‘risida berilgan ma’lumotlar asosida tedishli barcha nisbiy miqdorlarni aniqlang 2 - Masala. SHahardagi dehkon bozorlarida sotilgan kartoshka to‘g‘risida quydagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Sotilgan 1 kg Sotilgan 1 kg Dehqon bozorlari kartoshka kartoshka kartoshka kartoshka qiymati, ming bahosi, miqdori, tonna bahosi s so‘m so‘m 1 120000 4800 2100 4860 2 93000 3400 1700 3450 3 70400 2700 1250 2890 Aniqlang: 1. Barcha bozorlar bo‘yicha o‘rtacha 1 kg kartoshka bahosini (I va II kvartallar uchun va yarim yillik uchun). 2. O‘rtacha sotilgan kartoshka miqdorini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 37-variant 1-topshiriq. Oraliqli variatsion qatorlarda o’rtacha arifmetikni hisoblash tartibi. Tayanch iboralari: qatorlarni aniqlash, qatorlarning yuqori va quyi chegaralarini, qatorlar soni, interval uzunligi. 2-topshiriq. Grafiklar haqida tushuncha, statistikada ularning roli va ahamiyati. Tayanch iboralari: grafiklarning turlari, grafiklarning tuzilishi, asosiy elementlari, ularni yasash va tahlil qilish. 3-topshiriq. 1 - Masala. Birlashmadagi uch korxona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Korxonalar Haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulot, mln. so‘m Reja bajarilishi % Mahsulot ishlab chiqarish rejasi, mln. so‘m 1 240,5 97,2 244,0 2 570,3 102,5 582,0 3 290,1 100,8 300,0 Aniqlang: 1. Har bir kvartal uchun birlashma bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishini. 2. YArim yillik uchun o‘rtacha reja bajarilishini. Reja bajarilishi, % 101,1 100,8 103,0 2 - Masala. Mamlakatning 2008-2020 yillarda doimiy aholi soni (1 yanvar holatiga, ming kishi hisobida) Yillar Ko‘rsatkichlar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Jami aholi soni 27072,2 28001,4 29555,4 30492,8 ayollar erkaklar SHahar aholisi ayollar erkaklar Qishloq aholisi 13535,3 13772,6 14015,0 14555,0 14568,4 14974,8 14792,5 14236,0 17374,0 15277,5 7603,0 13297,4 15748,0 15370,1 4885,2 7078,7 15470,3 7180,5 7410,1 14226,0 7798,2 7657,9 14412,2 ayollar erkaklar 7861,9 14937,6 6741,0 7262,6 7584,2 8722,3 6693,9 6834,5 7158,3 7252,3 7360,8 7520,5 7690,3 Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Mamlakat aholisi soni to‘g‘risida berilgan ma’lumotlar asosida tedishli barcha nisbiy miqdorlarni aniqlang Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 38-variant 1-topshiriq. O’rtacha arifmetik xossalari. Tayanch iboralari: to’plam bir jinsligi, o’xshash birlik o’rtachasini aniqlash, katta sonlar qonuniyati. 2-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 3-topshiriq. 1 - Masala. Paxta etishtirish bilan shug‘ullanuvchi fermer xo‘jaligi bo‘yicha 2015 va 2016 yillar uchun berilgan quyidagi ma’lumotlar asosida har bir yil uchun o‘rtacha hosildorlik darajasi aniqlansin: 2019 yil 2020 yil Fermerlar Hosildorlik, Ekin Hosildorlik, Yalpi hosil, s tartib raqami s/ga maydoni, ga s/ga 1 28 250 29 6128 2 30 300 24 7800 3 27 320 26 7750 2 - Masala. SHahardagi dehkon bozorlarida sotilgan kartoshka to‘g‘risida quydagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Sotilgan 1 kg Sotilgan 1 kg Dehqon bozorlari kartoshka kartoshka kartoshka kartoshka qiymati, ming bahosi, miqdori, tonna bahosi s so‘m so‘m 1 124000 2670 2140 2786 2 93400 3200 1700 3280 3 704400 3400 1260 3650 Aniqlang: 1. Barcha bozorlar bo‘yicha o‘rtacha 1 kg kartoshka bahosini (I va II kvartallar uchun va yarim yillik uchun). O‘rtacha sotilgan kartoshka miqdorini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 39-variant 1-topshiriq.Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 2-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 3-topshiriq. 1 - Masala. Birlashmadagi uch korxona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Korxonalar Haqiqatda Mahsulot ishlab Reja bajarilishi ishlab Reja bajarilishi, chiqarilgan % chiqarish % mahsulot, rejasi, mln. mln. so‘m so‘m 1 242,5 97,2 244,0 101,1 2 572,3 122,5 522,0 100,8 3 290,1 120,8 320,0 103,0 Aniqlang: 3. Har bir kvartal uchun birlashma bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishini. 4. YArim yillik uchun o‘rtacha reja bajarilishini. 2 – Masala. Mamlakatning 2013-2020 yillarda doimiy aholi soni (1 yanvar holatiga, ming kishi hisobida) Ko‘rsatkichlar Jami aholi soni ayollar erkaklar SHahar aholisi ayollar erkaklar Qishloq aholisi 2013 28001,4 29555,4 2014 27072,2 13535,3 2015 Yillar 2016 2017 13772,6 14015,0 14555,0 14568,4 14792,5 15470,3 15277,5 7603,0 7180,5 13297,4 7410,1 14226,0 2020 30492,8 15748,0 15370,1 4885,2 7078,7 2019 14974,8 14236,0 17374,0 2018 7798,2 7657,9 14412,2 ayollar erkaklar 7861,9 14937,6 6741,0 7262,6 7584,2 8722,3 6693,9 6834,5 7158,3 7252,3 7360,8 7520,5 7690,3 Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Mamlakat aholisi soni to‘g‘risida berilgan ma’lumotlar asosida tedishli barcha nisbiy miqdorlarni aniqlang Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 40-variant 1-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar o’rtasidagi bog’lanishlar. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 3-topshiriq. 1 - Masala. Mamlakatning 2013-2020 yillarda doimiy aholi soni (1 yanvar holatiga, ming kishi hisobida) Ko‘rsatkichlar Jami aholi soni ayollar erkaklar SHahar aholisi ayollar erkaklar Qishloq aholisi 2013 2014 27072,2 13535,3 13772,6 2015 Yillar 2016 2017 28001,4 29555,4 14015,0 14555,0 14568,4 14792,5 13297,4 15470,3 15277,5 7603,0 7180,5 7410,1 14226,0 2020 30492,8 15748,0 15370,1 4885,2 7078,7 2019 14974,8 14236,0 17374,0 2018 7798,2 7657,9 14412,2 7861,9 14937,6 ayollar erkaklar 6741,0 7262,6 7584,2 8722,3 6693,9 6834,5 7158,3 7252,3 7360,8 7520,5 7690,3 Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Mamlakat aholisi soni to‘g‘risida berilgan ma’lumotlar asosida tedishli barcha nisbiy miqdorlarni aniqlang 2 - Masala. Shahardagi dehkon bozorlarida sotilgan kartoshka to‘g‘risida quydagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Sotilgan 1 kg Sotilgan 1 kg Dehqon bozorlari kartoshka kartoshka kartoshka kartoshka qiymati, ming bahosi, miqdori, tonna bahosi s so‘m so‘m 1 124000 2650 2140 2674 2 93400 3250 1700 3675 3 704400 2876 1260 2890 Aniqlang: 1. Barcha bozorlar bo‘yicha o‘rtacha 1 kg kartoshka bahosini (I va II kvartallar uchun va yarim yillik uchun). 2. O‘rtacha sotilgan kartoshka miqdorini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 41-variant 1-topshiriq. Tuzulmaviy o’rtacha ko’rsatkichlar. Tayanch iboralari: moda, mediana, moda va mediana o’rtasidagi o’xshashlik hamda tafovutlar. 2-topshiriq. Joriy maxsus statistik tekshirishlar. Tayanch iboralari: uy xo’jaliklari byudjetini tekshirish, iste’mol baholari statistikasi, uyushmagan savdo statistikasi, fermer xo’jaligi statistikasi. 3-topshiriq. 1 - Masala. Mamlakat aholisining soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. Jadvaldagi noma’lum ko‘rsatkichlarni aniqlang. (ming kishi hisobiga) yillar Jami Shu jumladan Aholining yillik o‘rtacha aholi yillik o‘sish sur’ati (%) soni Shahar aholisi Qishloq aholisi Jami SHu jumladan aholi soni xissasi soni xissasi SHahar Qishloq % % aholisi aholisi 2012 24487,7 62,6 2013 24813,1 37,2 2014 25115,8 9286,9 2015 25427,9 36,7 2016 25707,4 16326,2 2017 26021,4 16579,4 2018 26312,7 9495,1 2019 26663,8 64,0 2020 27072,2 9698,2 Izoh: Mamlakat hududi ......ming km2 Aholining 1 kv. km ga to‘g‘ri keladigan aholi soni 54,55 2 - Masala. Fabrikadagi tsexlar bo‘yicha gazlama ishlab chiqarish to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Sexlar O‘tgan davr Joriy davr To‘quvchilar Bir to‘quvchi Jami ishlab Bir to‘quvchi soni, kishi bir smena chiqarilgan bir smenada mobaynida i/ch, gazlama, metr mobaynida i/ch gazlama, metr gazlama, metr 1 40 74 3555 79 2 60 85 5160 86 3 50 80 4365 83 Aniqlang: 1. O‘tgan va joriy davrlarda bir smena mobaynida bir to‘quvchi tomonidan o‘rtacha ishlab chiqarilgan gazlama miqdorini. 2. Olingan ma’lumotlarni taqqoslang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 42-variant 1-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va statistik jadval. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar va ularni ifodalanish shakllari. Tayanch iboralari: koeffitsientlar, foizlari, promille, proditsimelle. 3-topshiriq. 1 - Masala.Mamlakat aholisining soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. Jadvaldagi noma’lum ko‘rsatkichlarni aniqlang. (ming kishi hisobiga) Yillar Jami Shu jumladan Aholining yillik o‘rtacha aholi yillik o‘sish sur’ati (%) soni Shahar aholisi Qishloq aholisi Jami Shu jumladan aholi Shahar Qishloq soni xissasi soni xissasi % % aholisi aholisi 2013 24834,1 9245,3 2014 9486,9 1,2 2015 25447,9 9440,8 2016 9341,4 1,2 2017 26421,4 63,7 2018 9495,1 1,3 2019 9544,6 17079,2 2020 27472,2 9648,2 Izoh: Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Aholining 1 kv. km ga to‘g‘ri keladigan aholi soni 2 - Masala. SHahardagi dehkon bozorlarida sotilgan kartoshka to‘g‘risida quydagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Sotilgan 1 kg Sotilgan 1 kg Dehqon bozorlari kartoshka kartoshka kartoshka kartoshka qiymati, ming bahosi, miqdori, tonna bahosi s so‘m so‘m 1 124000 2400 2140 2600 2 93400 2500 1700 2800 3 704400 2800 1260 3200 Aniqlang: 1. Barcha bozorlar bo‘yicha o‘rtacha 1 kg kartoshka bahosini (I va II kvartallar uchun va yarim yillik uchun). 2. O‘rtacha sotilgan kartoshka miqdorini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 43-variant 1-topshiriq. Ro’yxatlar muvoffqitli o’tishining talablari. Tayanch iboralari: qisqa muddatda o’tish, bir vaqtda o’tish, butun mamlakat xududida amalga oshirish, xodisaning kam tebranishligi, teng vaqt oralig’ida takrorlanib turish. 2-topshiriq. Mutlaq ko’rsatkichlar va ularning turlari. Tayanch iboralari: oddiy miqdorlar, guruh miqdorlari, murakkab miqdorlar. 3-topshiriq. 1 - Masala. Birlashmadagi uch korxona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Korxonalar Haqiqatda Mahsulot ishlab Reja bajarilishi ishlab Reja bajarilishi, chiqarilgan % chiqarish % mahsulot, rejasi, mln. mln. so‘m so‘m 1 242,5 97,2 244,0 101,1 2 572,3 122,5 522,0 100,8 3 290,1 120,8 320,0 103,0 Aniqlang: 1. Har bir kvartal uchun birlashma bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishini. 2. Yarim yillik uchun o‘rtacha reja bajarilishini. 2 - Masala. Fabrikadagi sexlar bo‘yicha gazlama ishlab chiqarish to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Sexlar O‘tgan davr Joriy davr To‘quvchilar Bir to‘quvchi Jami ishlab Bir to‘quvchi soni, kishi bir smena chiqarilgan bir smenada mobaynida i/ch, gazlama, metr mobaynida i/ch gazlama, metr gazlama, metr 1 40 74 3555 79 2 60 85 5160 86 3 50 80 4365 83 Aniklang: 1. O‘tgan va joriy davrlarda bir smena mobaynida bir to‘quvchi tomonidan o‘rtacha ishlab chiqarilgan gazlama miqdorini. 2. Olingan ma’lumotlarni taqqoslang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 44-variant 1-topshiriq.Jadval turlari va ularni tuzish qoidalari. Tayanch iboralari: jadval maketi, jadval egasi, jadval kesimi, oddiy, guruh, kombinatsion jadval. 2-topshiriq. Statistik ko’rsatkichlar mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: miqdoriy ko’rsatkichlar, atributiv ko’rsatkichlar, iqtisodiy ko’rsatkichlar, makro va mikroiqtisodiy ko’rsatkichlar. 3-topshiriq. 1 - Masala.Mamlakat aholisining soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. Jadvaldagi noma’lum ko‘rsatkichlarni aniqlang. (ming kishi hisobiga) Yillar Jami Shu jumladan Aholining yillik o‘rtacha aholi yillik o‘sish sur’ati (%) soni Shahar aholisi Qishloq aholisi Jami Shu jumladan aholi Shahar Qishloq soni xissasi soni xissasi % % aholisi aholisi 2012 24487,7 72,6 2013 24813,1 47,2 2014 25115,8 9286,9 2015 25427,9 36,7 2016 25707,4 16326,2 2017 26021,4 16579,4 2018 26312,7 9495,1 2019 26663,8 64,0 2020 27072,2 9698,2 Izoh: Mamlakat hududi ......ming km2 Aholining 1 kv. km ga to‘g‘ri keladigan aholi soni 54,0 2 - Masala. Shahardagi dehqon bozorlarida sotilgan kartoshka to‘g‘risida quydagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Sotilgan 1 kg Sotilgan 1 kg Dehqon bozorlari kartoshka kartoshka kartoshka kartoshka qiymati, ming bahosi, so‘m miqdori, tonna bahosi s so‘m 1 124000 3480 2140 3650 2 93400 2500 1700 2650 3 704400 3200 1260 3300 Aniqlang: 1. Barcha bozorlar bo‘yicha o‘rtacha 1 kg kartoshka bahosini (I va II kvartallar uchun va yarim yillik uchun). 2. O‘rtacha sotilgan kartoshka miqdorini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 45-variant 1-topshiriq. Dispersiya va o’rtacha miqdorini shartli «moment usulida» hisoblash. Tayanch iboralari: dispersiyani matematik xossalari, o’rtachani matematik xossalari. 2-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 3-topshiriq. 1 - Masala. Birlashmadagi uch korxona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Korxonalar Haqiqatda Mahsulot ishlab Reja bajarilishi ishlab Reja bajarilishi, chiqarilgan % chiqarish % mahsulot, rejasi, mln. mln. so‘m so‘m 1 242,5 97,2 244,0 101,1 2 572,3 122,5 522,0 100,8 3 290,1 120,8 320,0 103,0 Aniqlang: 1. Har bir kvartal uchun birlashma bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishini. 2. Yarim yillik uchun o‘rtacha reja bajarilishini. 2 - Masala. Mamlakat aholisining soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. Jadvaldagi noma’lum ko‘rsatkichlarni aniqlang. (ming kishi hisobiga) Yillar Jami Shu jumladan Aholining yillik o‘rtacha aholi yillik o‘sish sur’ati (%) soni Shahar aholisi Qishloq aholisi Jami Shu jumladan aholi Shahar Qishloq soni xissasi soni xissasi % % aholisi aholisi 2013 24834,1 9245,3 2014 9486,9 1,4 2015 25447,9 9440,8 2016 9341,4 1,8 2017 26421,4 63,8 2018 9495,1 1,6 2019 9544,6 17079,2 2020 27472,2 9648,2 Izoh: Mamlakat hududi 448,9 ming km2 Kafedra mudiri PhD., B. Utanov Aholining 1 kv. km ga to‘g‘ri keladigan aholi soni “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 46-variant 1-topshiriq. Statistika to’g’risida umumiy tushuncha. Tayanch iboralari: statistika, axvol, holat, davlat, davlat axvoli, ijtimoiy fan, rivojlanish bosqichlari. 2-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 3-topshiriq. 1 - Masala. Birlashmadagi uch korxona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Korxonalar Haqiqatda Mahsulot ishlab Reja bajarilishi ishlab Reja bajarilishi, chiqarilgan % chiqarish % mahsulot, rejasi, mln. mln. so‘m so‘m 1 242,5 97,2 244,0 101,1 2 572,3 122,5 522,0 100,8 3 290,1 120,8 320,0 103,0 Aniqlang: 1. Har bir kvartal uchun birlashma bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishini. 2. Yarim yillik uchun o‘rtacha reja bajarilishini. 2 - Masala. Fabrikadagi sexlar bo‘yicha gazlama ishlab chiqarish to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Sexlar O‘tgan davr Joriy davr To‘quvchilar Bir to‘quvchi Jami ishlab Bir to‘quvchi soni, kishi bir smena chiqarilgan bir smenada mobaynida i/ch, gazlama, metr mobaynida i/ch gazlama, metr gazlama, metr 1 40 74 3555 79 2 60 85 5160 86 3 50 80 4365 83 Aniqlang: 1. O‘tgan va joriy davrlarda bir smena mobaynida bir to‘quvchi tomonidan o‘rtacha ishlab chiqarilgan gazlama miqdorini. 2. Olingan ma’lumotlarni taqqoslang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 47-variant 1-topshiriq. Statistika fanining predmeti va uning o’ziga xos xususiyatlari. Tayanch iboralari: miqdor, sifat, ommaviy xodisalar, boshqa fanlar bog’liqligi va farqi. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar o’rtasidagi bog’lanishlar. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 3-topshiriq. 1-Masala. Mamlakat aholisining soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. Jadvaldagi noma’lum ko‘rsatkichlarni aniqlang. (ming kishi hisobiga) yillar Jami SHu jumladan Aholining yillik o‘rtacha aholi yillik o‘sish sur’ati (%) soni SHahar aholisi Qishloq aholisi Jami SHu jumladan aholi soni xissasi soni xissasi SHahar Qishloq % % aholisi aholisi 2012 24487,7 52,6 2013 24813,1 47,2 2014 9286,9 1,2 2015 25427,9 36,7 2016 25707,4 16326,2 2017 26021,4 16579,4 2018 26312,7 9495,1 2019 26663,8 64,0 2020 27072,2 9698,2 Izoh: Mamlakat hududi ......ming km2 Aholining 1 kv. km ga to‘g‘ri keladigan aholi soni 64,4 2- Masala. Fermer xo’jaliklarida bug’doy etishtirish xarajatlari va bug’doyning hosildorligi quyidagicha bo’lgan: Bir tonna Fermer Bug’doy etishtirish Buydoy hosildorligi, bug’doyning xo’jaliklari xarajatlari, ming so’m ts/ga tannarhi, ming so’m 1 36800 330 32 2 32000 300 40 3 47520 280 44 Aniqlang: 1. har bir va barcha fermer xo’jaliklari bo’yicha bug’doyning yalpi hosilini. 2. barcha fermer xo’jaliklari bo’yicha bug’doyning o’rtacha hosildorligini. 3. barcha fermer xo’jaliklari bo’yicha bir tonna bug’doyning o’rtacha tannarxini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 48-variant 1-topshiriq. Statistika fanini asosiy kategoriyalari va tushunchalari. Tayanch iboralari: o’rganish ob’ekti, statistik birlik, to’plam, statistik qonuniyat, statistik ko’rsatkichlar. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar turlari. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 3-topshiriq. 1 - Masala. Firmalarning bo’limlari bo’yicha buyurtmaning bajarilishi to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan: I chorak Amalda bajarilishi, Reja bajarilishi, % mln so’m 670 98,0 730 105,3 520 103,7 375 110,5 Bo’limlar 1 2 3 4 II chorak Reja, mln so’m 720 780 550 350 Reja bajarilishi,% 105,4 105,7 101,5 98,5 Har bir chorak bo’yicha o’rtacha reja bajarilishi darajasini (%) aniqlang. 2 - Masala. Avtokombinatning bir oyda bajargan ishi quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi: Avtokolonnalar Yuk tashishning umumiy xarajatlari, ming so’m 1 2 3 6085 14288 5346 Avtomashinaning o’rtacha oylik yuk aylanmasi, t-km 4600 5400 4400 1 t-km ning tannarxi, so’m Butun avtokombinat bo’yicha aniqlang: a) 1 tonna-kilometr (t-km)ning o’rtacha tannarxini; b) avtokolonnada mashinalarning o’rtacha sonini; d) avtomashinaning o’rtacha oylik yuk aylanmasini. O‘rtacha sotilgan kartoshka miqdorini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov 189 294 243 “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 49-variant 1-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar va ularni ifodalanish shakllari. Tayanch iboralari: koeffitsientlar, foizlari, promille, proditsimelle. 3-topshiriq. 1 - Masala. Birlashmadagi uch korxona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Korxonalar Haqiqatda Mahsulot ishlab Reja bajarilishi ishlab Reja bajarilishi, chiqarilgan % chiqarish % mahsulot, mln. rejasi, mln. so‘m so‘m 1 242,5 97,2 244,0 101,1 2 572,3 122,5 522,0 100,8 3 290,1 120,8 320,0 103,0 Aniqlang: 1. Har bir kvartal uchun birlashma bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishini. 2. Yarim yillik uchun o‘rtacha reja bajarilishini. 2 - Masala. Fabrikadagi sexlar bo‘yicha gazlama ishlab chiqarish to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Sexlar O‘tgan davr Joriy davr To‘quvchilar Bir to‘quvchi bir Jami ishlab Bir to‘quvchi bir soni, kishi smena chiqarilgan smenada mobaynida i/ch, gazlama, metr mobaynida i/ch gazlama, metr gazlama, metr 1 60 74 3555 79 2 80 85 5160 87 3 50 80 4365 83 Aniklang: 1. O‘tgan va joriy davrlarda bir smena mobaynida bir to‘quvchi tomonidan o‘rtacha ishlab chiqarilgan gazlama miqdorini. 2. Olingan ma’lumotlarni taqqoslang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 50-variant 1-topshiriq. Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistikaning roli va ahamiyati.Tayanch iboralari: makroiqtisodiyot va statistika, mikroiqtisodiyot va statistika, ma’lumotlarning haqqoniyligi keng qamrovliligi. 2-topshiriq. Mutlaq ko’rsatkichlar va ularning turlari. Tayanch iboralari: oddiy miqdorlar, guruh miqdorlari, murakkab miqdorlar. 3-topshiriq. 1 - Masala. Mamlakat aholisining soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan. Jadvaldagi noma’lum ko‘rsatkichlarni aniqlang. (ming kishi hisobiga) Yillar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Jami aholi soni 24834,1 25447,9 Shu jumladan Shahar aholisi soni xissasi % 9245,3 9486,9 9440,8 9341,4 Qishloq aholisi soni xissasi % Aholining 1 kv. km ga to‘g‘ri keladigan aholi soni 1,4 1,8 26421,4 27472,2 Aholining yillik o‘rtacha yillik o‘sish sur’ati (%) Jami Shu jumladan: aholi Shahar Qishloq aholisi aholisi 53,7 9495,1 9544,6 9648,2 1,6 17079,2 Izoh: Mamlakat hududi 448,9 ming km2 2 - Masala. Shahardagi dehkon bozorlarida sotilgan kartoshka to‘g‘risida quydagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Sotilgan 1 kg Sotilgan 1 kg kartoshka Dehqon bozorlari kartoshka kartoshka kartoshka bahosi s qiymati, ming bahosi, so‘m miqdori, tonna so‘m 1 124000 2870 2140 2670 2 93400 3450 1700 2890 3 704400 2600 1260 3200 Aniqlang: 1. Barcha bozorlar bo‘yicha o‘rtacha 1 kg kartoshka bahosini (I va II kvartallar uchun va yarim yillik uchun). Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 51-variant 1-topshiriq. Statistika to’g’risida umumiy tushuncha. Tayanch iboralari: statistika, axvol, holat, davlat, davlat axvoli, ijtimoiy fan, rivojlanish bosqichlari. 2-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 3-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 4-topshiriq. Quyidagi ma’lumotlarga ega bo’lindi: Namlik darajasi, % Namunalar soni 2-4 18 4-6 140 6-8 178 8-10 54 10-12 30 Jami: 400 Aniqlang: 1. Ko’mirning o’rtacha namlik darajasini.(shartli momentlar usulida) Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 52-variant 1-topshiriq. Statistika fanining predmeti va uning o’ziga xos xususiyatlari. Tayanch iboralari: miqdor, sifat, ommaviy xodisalar, boshqa fanlar bog’liqligi va farqi. 2-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 3-topshiriq.Nisbiy miqdorlar o’rtasidagi bog’lanishlar. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 4-topshiriq. Quyidagi ma’lumotlarga ega bo’lindi: Lampochkalarning yonish vaqti, soat Lampochkalar soni 600-800 800-1000 1000-1200 1200-1400 1400-1600 1600-1800 1800-2000 2000-2200 16 80 90 160 40 8 6 4 Yuqoridagi ma’lumotlar asosida quyidagilarni aniqlang: 1. Lampochkalarning tanlanmadagi o’rtacha yonish vaqtini (momentlar usuli yordamida). Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 53-variant 1-topshiriq. Statistika fanini asosiy kategoriyalari va tushunchalari. Tayanch iboralari: o’rganish ob’ekti, statistik birlik, to’plam, statistik qonuniyat, statistik ko’rsatkichlar. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar turlari. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 3-topshiriq. 1-masala Fermer xo’jaliklarida paxtaning hosildorligi quyidagicha bo’lgan: Fermer xo’jaliklari 1 2 3 Paxtaning yalpi hosili, s 2000 2400 2700 Hosildorlik, s/ga 25 28 30 Barcha fermer xo’jaliklari bo’yicha o’rtacha hosildorlikni aniqlang. 2-masala. Aksionerlik jamiyatining ikkita korxonasida mahsulot ishlab chiqarish quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi: I chorak Korxonalar I II 1-sort salmog’i, % 92 80 1-sort qiymati, mln so’m 130,2 67,5 II chorak 1-sort salmog’i, % 95 82 Jami mahsulot qiymati, mln so’m 153,7 65,4 Aksionerlik jamiyati bo’yicha 1-sort mahsulotning I va II-choraklardagi o’rtacha salmog’ini aniqlang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 54-variant 1-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar va ularni ifodalanish shakllari. Tayanch iboralari: koeffitsientlar, foizlari, promille, proditsimelle. 3-topshiriq. Viloyat sug’urta tashkilotlari va ularning tuzgan shaxsiy sug’urta shartnomalari haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Shartnomalar soni, ming dona 20 26 30 32 36 Jami Sug’urta tashkilotlar soni 6 10 15 16 3 50 Aniqlang: 1) variatsiya kengligini; 2) o’rtacha chetlanishni; 3) dispersiyani; 4) o’rtacha kvadratik chetlanishni; 5) variatsiya koeffitsiyentini. . Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 55-variant 1-topshiriq. Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistikaning roli va ahamiyati.Tayanch iboralari: makroiqtisodiyot va statistika, mikroiqtisodiyot va statistika, ma’lumotlarning haqqoniyligi keng qamrovliligi. 2-topshiriq. Mutlaq ko’rsatkichlar va ularning turlari. Tayanch iboralari: oddiy miqdorlar, guruh miqdorlari, murakkab miqdorlar. 3-topshiriq. Quyidagi ma’lumotlarga ega bo’lindi: Lampochkalarning yonish vaqti, soat Lampochkalar soni 1600-1800 16 1800-21000 80 21000-21200 90 21200-21400 160 21400-21600 40 21600-21800 8 21800-30000 6 Yuqoridagi ma’lumotlar asosida quyidagilarni aniqlang: 1. Lampochkalarning tanlanmadagi o’rtacha yonish vaqtini (momentlar usuli yordamida). Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 56-variant 1-topshiriq. Statistik ko’rsatkichlar mohiyati va ahamiyati. Tayanch iboralari: miqdoriy ko’rsatkichlar, atributiv ko’rsatkichlar, iqtisodiy ko’rsatkichlar, makro va mikroiqtisodiy ko’rsatkichlar. 2-topshiriq. Oraliqli variatsion qatorlarda o’rtacha arifmetikni hisoblash tartibi. Tayanch iboralari: qatorlarni aniqlash, qatorlarning yuqori va quyi chegaralarini, qatorlar soni, interval uzunligi. 4-topshiriq. Quyidagi ma’lumotlar olindi: Mahsulot og’irligi, gramm 1800 gacha 1800-2000 2000-2200 2200-2300 2300 dan yuqori Jami: Namunalar soni, dona 5 14 56 20 5 100 Aniqlang: 1. Mahsulotlarning o’rtacha og’irligini (momentlar usuli yordamida). Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 57-variant 1-topshiriq. Mutlaq ko’rsatkichlar va ularning turlari. Tayanch iboralari: oddiy miqdorlar, guruh miqdorlari, murakkab miqdorlar. 2-topshiriq. O’rtacha arifmetik miqdorlar va ularning qo’llanish sohalari. Tayanch iboralari: oddiy arifmetik o’rtacha, tortilgan arifmetik o’rtacha, o’rtacha va ommaviy ijtimoiy-iqtisodiy xodisalarni tahlil qilish. 4-topshiriq. Quyidagi ma’lumotlarga ega bo’lindi: Lampochkalarning Lampochkalar soni yonish vaqti, soat 1600-1800 16 1800-21000 80 21000-21200 90 21200-21400 160 21400-21600 40 21600-21800 8 21800-30000 6 Yuqoridagi ma’lumotlar asosida quyidagilarni aniqlang: 1. Lampochkalarning tanlanmadagi o’rtacha yonish vaqtini (momentlar usuli yordamida). Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 58-variant 1-topshiriq. Nisbiy miqdorlar va ularni ifodalanish shakllari. Tayanch iboralari: koeffitsientlar, foizlari, promille, proditsimelle. 2-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 2-topshiriq. 1 - Masala. Birlashmadagi uch korxona bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: I - kvartal II - kvartal Korxonalar Haqiqatda Mahsulot ishlab Reja ishlab Reja chiqarilgan bajarilishi % chiqarish bajarilishi, % mahsulot, rejasi, mln. mln. so‘m so‘m 1 244,5 108,2 254,0 101,1 2 572,3 122,5 512,0 100,8 3 290,1 120,8 320,0 103,0 Aniqlang: 1. Har bir kvartal uchun birlashma bo‘yicha o‘rtacha reja bajarilishini. 2. Yarim yillik uchun o‘rtacha reja bajarilishini. 2 - Masala. Fabrikadagi sexlar bo‘yicha gazlama ishlab chiqarish to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: Sexlar O‘tgan davr Joriy davr To‘quvchila Bir to‘quvchi Jami ishlab Bir to‘quvchi r soni, kishi bir smena chiqarilgan bir smenada mobaynida gazlama, mobaynida i/ch, gazlama, metr i/ch gazlama, metr metr 1 44 74 3555 70 2 60 85 5160 86 3 50 80 4365 80 Aniqlang: 1. O‘tgan va joriy davrlarda bir smena mobaynida bir to‘quvchi tomonidan o‘rtacha ishlab chiqarilgan gazlama miqdorini. 2. Olingan ma’lumotlarni taqqoslang. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 59-variant 1-topshiriq. Statistik taqqoslash turlari. Tayanch iboralari: dinamikada taqqoslash, fazoda taqqoslash, reja va shartnoma bilan taqqoslash, ob’ektlar bo’yicha taqqoslash, hududlar bo’yicha taqqoslash. 2-topshiriq.Nisbiy miqdorlar o’rtasidagi bog’lanishlar. Tayanch iboralari: dinamika, tuzilma, taqqoslash, solishtirma, jadallik miqdorlari. 3-topshiriq. Quyidagi ma’lumotlar olindi: Bir sog’in sigirdan Fermer xo’jaliklari soni o’rtacha sog’ib olingan sut, litr 2000-2200 3 2200-2400 6 2400-2600 17 2600-2800 10 2800-3000 4 Jami: 40 Aniqlang: 1. Bir sog’in sigirga to’g’ri keladigan o’rtacha sut miqdorini. Kafedra mudiri PhD., B. Utanov “Statistika” fanidan Yakuniy nazorat 60-variant 1-topshiriq. Mutlaq ko’rsatkichlar va ularning turlari. Tayanch iboralari: oddiy miqdorlar, guruh miqdorlari, murakkab miqdorlar. 2-topshiriq. Guruhlash bosqichlari. Tayanch iboralari: guruhlash belgisi, interval uzunligi, guruhning quyi va yuqori chegarasi, ishchi va yakuniy jadval. 3-topshiriq. Tanlanma natijalari quyidagicha: Vazn, mg 35-40 40-45 45-50 Spirallar soni 15 30 45 Aniqlang: 1. Elektrolampalar uchun spiralning o’rtacha vaznini. Kafedra mudiri 50-55 10 PhD., B. Utanov Jami 100