Загрузил Erimar Cruz

Fonema

реклама
Fonema, fonemat (gr. φωνή, φώνημα, głos), termin językoznawczy: psychicznie żywa
jednostka fonetyczna, dopóki mamy do czynienia z przemijającym wymawianiem i
słyszeniem, wystarcza termin głoska, jako najprostsza jednostka fonacyjna czyli
wymawianiowa, sprawiająca jednolite wrażenie akustyczno-fonetyczne, Jeżeli jednak
wstępujemy na grunt rzeczywistego świata językowego, istniejącego w swojej ciągłości
jedynie tylko psychicznie, jedynie tylko wyobrażeniowo, nie wystarcza nam już pojęcie
głoski i oglądamy się za innym terminem, mogącym oznaczać ekwiwalent czyli
równoważnik psychiczny głoski. Takim terminem jest właśnie fonema lub fonemat.
Wymawiając np. wyraz polski noga, wymawiamy cztery głoski, tworzące dwie zgłoski.
Ale wymówienie to przemija, pozostawiając w duszy ślad akustyczno-fonetyczny, i
mogąc być znowu odtworzonym przy pobudzeniu i uruchomieniu odpowiednich
skojarzeń czyli asocjacji wyobrażeń pozajęzykowych z wyobrażeniami językowemi.
Takiemi wyobrażeniami językowemi są także wyobrażenia fonetyczne, których znowu
objawami, fizjologicznie wykonywanemi
i
akustycznie przejmowanemi
czyli
słyszanemi, ale przemijającemi, są właśnie owe głoski i ich połączenia. Wyobrażenie
głoski m, wykonywanej za pomocą zwarcia przedniojęzykowego, otwarcia nosa, drgania
akustycznego wiązadeł głosowych, bez przybliżenia średniej części języka do
podniebienia i t. d., wyobrażenie to jest fonemą n. „Głoski”, jako przemijające objawy
fizjologiczno-akustyczne, nie nadają się ani do psychofonetycznych, ani też do
historycznych zestawień. 'Tak np. wyobrażenie zdrobniałości łączy się, nie z głoskami ż
i u to wyrazu wymawianego nóżka, ale z żyjącemi psychicznie wyobrażeniami tych
głosek, czyli z odpowiedniemi fonemami. W wyrazie nóg mamy dziś taką samą fonemę
g, jak i w wyrazach noga, nozą, nogami, a różnica między niemi jest różnicą glosek
wymawianych, różmeą nie psychiczną, ale fizjologiezną, zależną od warunków
wymawiania: jednej fonemie g odpowiadają tu dwie głoski, g i k osłabione. Tak więc
fonema jest to jednolity, językowo niepodzielny obraz ze świata antropofonicznego,
powstały z całego szeregu jednakowych i jednolitych wrażeń, skojarzonych z
wyobrażeniami akustycznemi i fonacyjnemi (wymawianiowemi). Inaczej: fonema jest to
jednolite wyobrażenie ze świata fonetycznego, powstałe w duszy drogą zlania się
psychicznego wrażeń, otrzymywanych od wymawiania jednej i tej samej głoski. Z
jednolitym wyobrażeniem fonemy łączy się suma pojedynczych wyobrażeń
antropofonicznych, będących zarówno wyobrażeniami wykonywanych lub też mogących
być wykonywanemi czynności fizjologicznych, jako też wyobrażeniami słyszanych lub
też mogących być słyszanemi rezultatów owych czynności fizjologicznych. —Krótko:
fonemy są to jednolite, czasowo niepodzielne wyobrażenia brzmień językowych. — (Ob.
Fonologja, Fonetyka). * B.de C.
Fonema, fonemat (do grego φωνή, φώνημα, głoska [som]), termo linguístico: uma
unidade fonética psiquicamente viva, desde que estejamos lidando com pronúncia e
audição transitórias, o termo som (głoska) é suficiente como a fonação ou unidade de
pronúncia mais simples, dando uma acústica uniforme e impressão fonética, porém,
entramos no mundo real da linguagem, existindo em sua continuidade apenas
mentalmente, apenas imaginativamente, a noção de um som não nos basta mais e
buscamos outro termo que possa significar um equivalente ou equivalente psíquico de um
som. Um desses termos é fonema ou fonemat. Ao pronunciar, por exemplo, a palavra
polonesa noga [“perna”], pronunciamos quatro sons que formam duas sílabas. Mas esse
enunciado desaparece, deixando um traço acústico-fonético no espírito (w duszy), e pode
ser reproduzido novamente quando associações apropriadas são estimuladas e ativadas,
isto é, associações de ideias extralinguísticas com ideias linguísticas. Tais representações
linguísticas são também representações fonéticas (wyobrażenia fonetyczne), cujos
sintomas, novamente, fisiologicamente executados e acusticamente adotados, ou seja,
ouvidos, mas de passagem, são precisamente esses sons e suas combinações. A imagem
do som n, feita por meio de oclusiva ântero-lingual, abertura nasal, vibração acústica das
cordas vocais, sem aproximar a parte média da língua no palato, etc., essa imagem é o
fonema n. “Sons”, como sintomas fisiológicos e acústicos transitórios, não são adequados
para justaposições psicofonéticas nem a históricas.. Assim, por exemplo, a ideia de um
diminutivo está conectada não com os sons z e u da palavra pronunciada perna, mas com
representações mentalmente vivas desses sons, isto é, com os fonemas correspondentes.
Na palavra perna hoje temos o mesmo fonema g das palavras perna, faca e pernas, e a
diferença entre elas é a diferença dos sons pronunciados, diferença não psicológica, mas
fisiológica, dependendo das condições de pronúncia: um fonema g corresponde a dois
sons aqui, g e k enfraquecidos. Assim, um fonema é uma imagem uniforme,
linguisticamente indivisível do mundo antropofônico, formada por toda uma série de
impressões idênticas e uniformes associadas a imagens acústicas e de fonação
(pronúncia). Em outras palavras: um fonema é uma imagem uniforme do mundo fonético,
criada na alma pela fusão de impressões mentais recebidas ao pronunciar um e o mesmo
som. A representação unitária de um fonema está ligada à soma das representações
antropofônicas individuais, que são tanto representações de ações fisiológicas realizadas
ou prováveis de serem realizadas, quanto representações dos resultados ouvidos ou
prováveis de serem ouvidos dessas ações fisiológicas. — Em suma: os fonemas são
representações uniformes e indivisíveis, no tempo, dos sons da linguagem.
Похожие документы
Скачать