Тэма: Палітычная карта свету і асаблівасці яе фарміравання Дата правядзення: 06.09.2021 Мэта: фарміраванне ўяўленняў вучняў пра палітычную карту свету Задачы: сфарміраваць паняцце аб палітычнай карце, выявіць яе асаблівасці; паказаць дынамічнасць (зменлівасць) палітычнай карты; развіваць уменні працаваць з рознымі крыніцамі геаграфічнай інфармацыі, развіваць уменне параўноўваць, канкрэтызаваць, абагульняць і рабіць высновы, прымяняць атрыманыя веды ў новай, незвычайнай сітуацыі; выхоўваць пачуццё патрыятызму, выхоўваць любоў да прадмета. Абсталяванне: вучэбны дапаможнік для 8 класа, палітычная карта свету, атласы, прэзентацыя Тып урока: вывучэнне новага матэрыялу Формы: індывідуальная, парная Метады: пазнавальны, практычны. Ход урока I. Арганізацыйны этап II. Актуалізацыя ведаў - Якія аб’екты наносяцца на геаграфічную карту? - Як адрозніваюцца геаграфічныя карты па зместу? - Як бы вы назвалі карту, на якой пазначаны дзяржавы свету? III. Сумесная пастаноўка мэты і задач урока Сёння мы вывучым тэму “Палітычная карта свету і асаблівасці яе фарміравання”. Запішыце тэму ў сшытак. (Слайд 1) Што вы ведаеце пра палітычную карту свету? А што хацелі б даведацца? Давайце паспрабуем паставіць задачы на сённяшні ўрок. (Слайд 2) 1 IV. Вывучэнне новага матэрыялу Сёння мы пачынаем знаёміцца з палітычнай картай свету. Як бачыце, яна адрозніваецца ад ужо добра знаёмай вам фізічнай карты. Заданне: Параўнайце фізічную і палітычную карты. Што намалявана на палітычнай карце? Чым яна адрозніваецца ад фізічнай? Якую інфармацыю можа даць палітычная карта свету? Працуючы з палітычнай картай, высвятляем, што рознымі колерамі намаляваны дзяржавы, а сталіцы і буйныя гарады - кружочкамі (пунсоны). Навучэнцам прапануецца сучаснае паняцце “палітычная карта свету”. Палітычная карта свету - гэтая геаграфічная карта зямнога шара, на якой пазначаныя ўсе краіны свету, іх сталіцы и буйныя гарады. (Слайд 3) Кожная дзяржава мае ўласную мяжу, якая аддзяляе яго ад сумежных дзяржаў - суседзяў. Дзяржаўная мяжа вызначае прыналежнасць сушы, унутраных вод і паветранай прасторы суверэннай дзяржаве. Калі да тэрыторыі дзяржавы далучаюцца воды мораў або акіянаў, то 12 міль такіх вод лічацца прыналежнасцю дзяржавы, усё, што за іх межамі - нейтральныя воды, якімі могуць карыстацца ўсе краіны свету. Аднак ПКС - гэта не толькі геаграфічнае, але і гісторыкагеаграфічнае паняцце, так як палітычная карта, па сутнасці, з'яўляецца геаграфічным адлюстраваннем гістарычных працэсаў, якія прыводзяць да змены палітычных карт. (Слайд 4) Што выступае галоўнай прычынай змен на ПКС, то ёсць што прыводзіць да змены межаў, фарміравання новых дзяржаў? (Навучэнцы выказваюць гіпотэзы): 2 Прычын мноства, аднак, галоўнымі з іх з'яўляліся: войны, міжнародныя дамовы, адкрыццё новых тэрыторый і інш. Вашы развагі правільныя. Галоўным фактарам, гэта значыць прычынай, зменаў на ПКС з'яўляліся войны. А цяпер давайце разбярэмся, чаму ж людзі ваююць? (Войны вядуцца за тэрыторыю, якая багатая рэсурсамі. Бываюць войны рэлігійнага, расавага і этнічнага характару). Прыклады: распад СССР на 15 незалежных краін, аб'яднанне Германіі (1990 г.), распад Чэхаславакіі (1993 г.) распад Югаславіі (1989-2008 гг.). У свеце ўзнікае мноства непрызнаных і часткова-прызнаных дзяржаў: Абхазія, Паўднёвая Асеція, Прыднястроўе, Паўднёвы Судан (2011). Наша краіна мірная. Мы ні з кім не ваюем, не вядзем палітычных іншых спрэчак. Класіфікацыя краін: Краіны свету можна аб'яднаць у розныя групы па пэўных прыкметах, якіх? (па плошчы, па колькасці насельніцтва, па геаграфічнаму становішчу, па ўзроўні эканамічнага развіцця) - Усе краіны свету дзеляцца на незалежныя (суверэнныя) і залежныя тэрыторыі, кіраваныя іншымі дзяржавамі. Самая вялікая па плошчы залежная тэрыторыя - Гвіяна ў Паўднёвай Амерыцы (заморскі дэпартамент Францыі), а ў Еўропе Гібралтар (Вялікабрытанія). (Слайд 5) -Акрамя таго, ёсць дзяржавы, якія лідыруюць па колькасці насельніцтва. Кітай, Індыя, ЗША, Інданезія, Бразілія, Мексіка, Расія. (Слайд 6) Заданне: Знайдзіце гэтыя краіны на карце, пакажыце іх і назавіце іх сталіцы. - Краіны-гіганты (Расія, Канада, Кітай, ЗША, Бразілія, Аўстралійскі Саюз, Індыя). (Слайд 7) 3 - Мікрадзяржавы (Сан-Марына, Ватыкан). (Слайд 8) -Яшчэ адна прыкмета, па якой можна групаваць дзяржавы - геаграфічнае становішча. (Слайд 9-10) 1. Паўастраўныя; 2. Астраўныя; 3. Архіпелагі; 4. Прыморскія; 4 5. Унутракантынентальныя. Заданне: Прывесці прыклады краін, якія адносяцца да дадзеных груп. Самае-самае на палітычнай карце свету Самая вялікая па плошчы ДЗЯРЖАВА - РАСИЙСКАЯ ФЕДЭРАЦЫЯ (РАСІЯ). Яе агульная плошча роўная 17,1 млн. км², або 11,5% сусветнай паверхні сушы. Самая маленькая у СВЕЦЕ незалежная дзяржава - горад Ватыкан. Яго плошча 44 га. САМАЯ МАЛЕНЬКАЯ калонія ў СВЕЦЕ - Гібралтар, які займае 6,5 км². Адзіная ў свеце дзяржава, якая займае ТЭРЫТОРЫЮ цэлага кантынента АЎСТРАЛІЯ: яе плошча каля 7,7 млн. км². Самая вялікая па плошчы астраўная дзяржава - РЕСПУБЛІКА Інданэзія, якая займае вялікую частку Малайскага архіпелага (1904 тыс. км²). Працягласць краіны з поўначы на поўдзень 2000 км, з захаду на ўсход больш за 5000 км. Інданэзію часта называюць "краінай тысячы астравоў" аднак у рэчаіснасці іх больш за 13 тысяч. Кантынентам з найбольшым лікам ДЗЯРЖАЎНЫХ МЕЖАЎ з'яўляецца АФРЫКА: іх тут 108 Больш за ўсё ў свеце СУХАПУТНЫХ МЕЖАЎ мае КІТАЙ. Яна мяжуе з 15 краінамі Дзяржава, якая мае самую працяглую БЕРАГАВУЮ ЛІНІЮ - КАНАДА: агульная даўжыня берагавой лініі складае 96009 км. Гульня “Адгадай краіну” (Слайд11) Да нас прыйшоў ліст ад знакамітага вандроўцы, вам трэба знайсці на карце дзяржавы і тэрыторыі, дзе пабываў гэты герой. Вызначыць якія з іх цяпер існуюць, а якія зараз называюцца па-іншаму. На Мадагаскаре, в Колумбии и Сахаре Я всюду побывал, я видел белый свет! В Гренландии и Финляндии, В Уганде и Лапландии все знают, что находчивей Мюнхгаузена нет! Сколько путешествий, больших происшествий, Сотни приключений и тысячи побед. В Бенгалии и Греции, 5 Австралии и Швеции вам скажут, Что находчивей Мюнхгаузена нет! V. Абагульненне і сістэматызацыя ведаў па тэме ўрока Тэставыя заданні 1. Якая дзяржава з'яўляецца самай буйной у свеце па плошчы? а) Канада; я) Расія; в) Кітай. 2. Якая дзяржава з'яўляецца астраўной? а) Індыя; б) Манголія; м) Мадагаскар. 3. Якая дзяржава з'яўляецца лідэрам па колькасці насельніцтва? а) Кітай; б) Японія; в) Індыя. 4.Колькі на Зямлі налічваецца дзяржаў: а) 100; л) больш за 250; у) 2300; г) 1000. 5. Дзяржавы на палітычнай карце свету абазначаюцца: а) колерам і лічбамі; б) штрыхоўкай і лічбамі; в) колерам, назвай і лічбамі. 6. Межы дзяржаў на палітычнай карце абазначаюцца: а) птушачкамі; б) суцэльнай лініяй; й) пункцірам з кропкай. 7. Якія дзяржавы лічацца суверэннымі? а) залежныя; ч) незалежныя 8. Дзяржава, якая займае цэлы мацярык а) Японія; з)Расія; ы)Аўстралія. 9. Сталіцы дзяржаў на карце абазначаюцца: а) пунсонам і вялікай літарай; г) зорачкай і назвай; н) пунсонам і назвай. 10. Самая вялікая па плошчы залежная тэрыторыя: а) Гвіяна; б)Гібралтар; Гаяна. Самаправерка: Я МАЛАЙЧЫНА (Слайд 12) VI. Дамашняе заданне: § 2, пыт. 1-6, с.15, ведаць буйнейшыя краіны і іх сталіцы VII. Рэфлексія Скончы сказ: -сення я даведаўся… -было цікава… -было цяжка… -цяпер я магу… - я навучыўся… -мяне здзівіла… -мне захацелася… 6