МIНIСТЭРСТВА АДУКАЦЫI РЭСПУБЛIКI БЕЛАРУСЬ
реклама
ПРЫВАТНАЯ УСТАНОВА АДУКАЦЫI «БIП – IНСТЫТУТ ПРАВАЗНАУСТВА» ЮРЫДЫЧНЫ ФАКУЛЬТЭТ індывідуальны залік ТЭОРЫЯ I ГIСТОРЫЯ ДЗЯРЖАВЫ I ПРАВА IНФАРМАЦЫЙНАЯ ФУНКЦЫЯ ДЗЯРЖАВЫ ГРАМАДЗЯНСКАЕ ПРАВА І ПРАЦЭС, ГАСПАДАРЧАЕ ПРАВА І ПРАЦЭС УЛАСНАСЦЬ І ІНТЭЛЕКТУАЛЬНАЯ УЛАСНАСЦЬ: СУАДНОСІНЫ ПАНАЦЦЯУ АДАМОВІЧ АНАСТАСІЯ ІГАРАЎНА, 3 курс, дзеннае аддзяленне 8-(029)-777-36-82 МIНСК, 2009 IНФАРМАЦЫЙНАЯ ФУНКЦЫЯ ДЗЯРЖАВЫ Сёння чалавецтва ўвайшло ў новае, раней невядомае, XXI стагоддзе – стагоддзе інфармацыйных тэхналогій. У сучасным грамадстве інфармацыя стала вызначальным фактарам, які паскорыў працэсы глабалізацыі і інтэрнацыяналізацыі. Паколькі інфармацыя пранізвае ўсе стадыі дзейнасці дзяржаўных органаў, пастолькі ў сучасных умовах можна гаварыць аб інфармацыйнай функцыі дзяржавы. Як ні дзіўна, але шмат аўтараў не выдзяляе яе заканадаўчае у асобную самастойную замацаванне ўсіх трох функцыю, галін нягледзячы улады: на заканадаўчую, выканаўчую i судовую – сродкі масавай інфармацыі, па сутнасці, з᾽яуляюцца чацвёртай непублічнай інфармацыйный галіной улады. Iнфармацыйная функцыя мае свае ўласныя змест, спосабы i структуру, сваё забеспячэнне. Спецыфіка гэтай функцыі заключаецца ў спецыяльных спосабах яе ўздзеяння на грамадства – мэтанакіраваная інфармаванасць насельніцтва, а падчас і маніпуляванне грамадскай свядомасцю (прыкладам таму могуць быць выбары: перамога кандыдата, якi «мае» сродкi масавай iнфармацыi), iншыя спосабы перадачы iнфармацii ствараюць неабходныя ўмовы для iснавання i функцыянавання iншых галiн улады, усёй дзяржавы. З прычыны важнасцi гэтай функцыi, забеспячэння iнфармацыяй i здольнасцю функцыянавання ўсёй дзяржавы i грамадства былi прыняты наступныя законы: закон «Пра сродкi масавай iнфармацыi», закон «Пра электронны дакумент», закон «Пра рэкламу», закон "Пра інфармацыю, інфарматызацыю і абарону інфармацыі", закон "Пра дзяржаўныя сакрэты". Увогуле, павінны дастаткова юрыдычным асобам і пэўна і іншым усе гэтыя нарматыўныя акты падаваць інфармацыю зацікаўленым асобам. грамадзянам, Але кожны нарматыўны акт мае свае асаблівасці і адпаведна ўплывае на грамадскія адносіны ў сферы інфармацыі. Па агульным правіле, грамадзянам Рэспублікі Беларусь гарантуецца права на атрыманне, захоўванне і распаўсюджанне поўнай, пэўнай, а самае галоўнае - своечасовай інфармацыі, а дзяржаўныя органы, грамадскія аб'яднанні, службовыя асобы ў сваю чаргу абавязаны гарантаваць грамадзянам Рэспублікі Беларусь магчымасць азнаямлення з інфармацыяй, якая закранае іх правы і законныя інтарэсы, г.зн. дзяржава ўзяла на сябе абавязак па прадастаўленні інфармацыі аб усім, што адбываецца як у дзяржаве, так і за яе межамі, для сваіх грамадзян. Сродкі масавай інфармацыі, па даручэнні дзяржавы, павінны весці палеміку з грамадствам сродкамі інфармацыі, якая прадстаўляецца ў выглядзе прамых эфіраў са службовымі асобамі, навін, рэклам, прэсы, інтэрнэту і г д., для ўсталявання кантакту з кожным суб'ектам грамадскіх адносін. У гэтай сувязі вельмі актуальна выказванне Чычэрына Б.Н., што "вышэйшай мэтай дзяржавы з'яўляецца не ўзмацненне ўласнай улады, а стварэнне ўмоў для належнага развіцця кожнага грамадскага элемента" (1948 г.). З гэтай пазіцыі варта адзначыць, што сродкі масавай інфармацыі не павінны быць бюракратызаваны, што можа пацягнуць скажэнне ці несвоечасовае атрыманне інфармацыі, яны не павінны ўзмацняць уладу дзяржавы, а закліканы спрыяць правядзенню дзяржаўных ідэй "у народ", і адпаведна мець падтрымку. Дзяржава праз сродкі масавай інфармацыі, інфармацыйную функцыю павінна стварыць умовы для належнага развіцця кожнага грамадскага элемента, гэта значыць, што кожны "элемент" можа і павінен браць удзел у рэалізацыі гэтай функцыі, не толькі пры дапамозе прыняцця інфармацыі (пасіўна), але і выступаючы з якімі-небудзь заявамі і прапановамі, інфармаванні грамадзян пра тое, якая склалася сітуацыя, у высвятленні іх меркаванняў. Можа, гэта і функцыя дзяржавы, але грамадзяне ў паўсядзённым жыцці павінны яе рэалізоўваць таксама. Аднак нароўні з гэтымі законамі, якія даюць ўсім права на атрыманне інфармацыі, існуе і закон Рэспублікі Беларусь "Пра дзяржаўныя сакрэты", які, наадварот, абавязаны ахоўваць пэўную інфармацыю ад чужога незаконнага замаху ў мэтах прадухілення нанясення шкоды дзяржаве ці пэўнай асобе. У адпаведнасці з артыкулам 13 гэтага закона звесткі, несанкцыянаванае распаўсюджванне якіх стварае ці можа стварыць пагрозу нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь, а таксама канстытуцыйным правам і свабодам грамадзян, падлягаюць аднясенню да дзяржаўных сакрэтаў. Такім чынам, дзяржаўныя органы ў выглядзе службовых асоб залічыўшы інфармацыю да сакрэтнай, засцерагаюць як дзяржаву, так і сваіх грамадзян ад замаху на іх асабістае жыццё. Але пры суаднясенні закона "Пра інфармацыю, інфарматызацыю і абарону інфармацыі" і "Пра дзяржаўныя сакрэты" можна выявіць пэўны парадокс. Згодна с артыкулам 14 Закона "Пра дзяржаўныя сакрэты" стан здароўя службовых асоб дзяржавы не адносіцца да звестак, падлягаючых засакрэчванню, тады як кожнаму грамадзяніну гарантавана права на абарону асабістага жыцця, а, значыць, і звестак пра сацыяльны, палітычны, эканамічны статус, свайго роду засакрэчванне, але ў вузкім коле, бо грамадзян цікавіць пытанне пра здароўе службовай асобы не як асобы, выканаўцы пэўнай функцыі ў дзяржаве, а першым чынам, як чалавека. Такім чынам, у дадзенай сітуацыі службовая асоба абавязана падаць звесткі пра стан здароўя, што азначае некаторае ўшчамленне асабістага жыцця. Існуе яшчэ шэраг звестак, якія не могуць быць аднесены да дзяржаўных сакрэтаў, надзвычайных сітуацый; напрыклад, прагназаванне і ўзнікненне стан навакольнага асяроддзя, аховы здароўя, санітарыі, дэмаграфіі, адукацыі, культуры, сельскай гаспадаркі, а таксама пра стан злачыннасці; ільготах і кампенсацыях, якія прадстаўляюцца дзяржавай арганізацыям і фізічным асобам; памер залатога запасу, г.зн. тыя звесткі, якія з'яўляюцца агульнадаступнымі па праве ў сілу таго, што яны маюць дачыненне да ўсіх грамадзян краіны. Нароўні з законам "Пра дзяржаўныя сакрэты" існуе паняцце камерцыйная тайна, гэта паняцце, распрацаванае для эфектыўнага ўзаемадзеяння юрыдычных асоб у сферы сваіх know-how, вынаходніцтваў і г.д. Нягледзячы на розны прадмет аховы, гэтыя паняцці падобны, бо забяспечваюць тайну, сакрэт для прадухілення распаўсюджвання закрытай інфармацыі. У вынiку варта сказаць, што інфармацыйная функцыя дзяржавы з'яўляецца значнай функцыяй, бо заклікана даводзіць да ведама ўсіх зацікаўленых асоб інфармацыю, якая мае першараднае і важнае значэнне для грамадзян у паўсядзённым жыцці і якая дазваляе ім рэалізаваць свае правы і законныя інтарэсы. Спіс выкарыстанай літаратуры: 1. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 гады (са змяненнямі і дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскіх рэферэндумах 24 лістапада 1996 г. і 17 кастрычніка 2004 г.). - Мінск: Амалфея, 2008. 48 с. 2. Закон Рэспублікі Беларусь "Аб электронным дакуменце" ад 10.01.2000 г. 3. Закон Рэспублікі Беларусь "Аб дзяржаўных сакрэтах" ад 29.11.1994 г. (у рэдакцыі Закона Рэспублікі Беларусь ад 04.01.2003 г. №172-з) 4. Закон Рэспублікі Беларусь "Аб сродках масавай інфармацыі" ад 17.07.2008 г. № 427-з 5. Закон Рэспублікі Беларусь "Аб інфармацыі, інфарматызацыі і абароне інфармацыі" ад 22.10.2008 г. СОБСТВЕННОСТЬ И ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНАЯ СОБСТВЕННОСТЬ: СООТНОШЕНИЕ ПОНЯТИЙ Наиболее сложным моментом для понимания и практического использования является соотношение категорий «собственность» в вещном праве и «интеллектуальная собственность». Для того, чтобы установить различие данных понятий необходимо рассмотреть последовательно сходство и различие объектов вещного права и объектов, охраняемых исключительным правом на результаты интеллектуальной деятельности. Сравнение понятий проводится по следующим критериям: Определение. Собственность — это принадлежность средств и продуктов производства определенным лицам в определенных исторических условиях, отражающих конкретный тип отношений собственности. Право собственности определяется как совокупность правовых норм, закрепляющих, регулирующих и охраняющих состояние принадлежности материальных благ конкретным лица. Интеллектуальная собственность — это исключительные права на результаты интеллектуальной деятельности. Собственность характеризует отношения в мире вещей, а интеллектуальная собственность относится к сфере нематериальных результатов интеллектуальной деятельности. Таким образом, данные понятия в корне различны и не могут использоваться как синонимичные. Объект права. В вещном праве объектом права является материальная вещь. В интеллектуальной собственности — нематериальное право на результат интеллектуальной деятельности. Создание (возникновение) объекта права. Объекты вещного права существуют в природе (земли, леса, озера) или создаются трудом человека с помощью машин или без них. Чем меньше ручного и машинного труда затрачено на изготовление предмета, чем выше вклад интеллекта в его создание, тем он дальше от вещи и тем ближе к объекту интеллектуальной собственности. Очевидно, создание объекта вещного права не обходится без использования интеллекта в той или иной форме, а создание объекта интеллектуальной собственности — без применения физического труда и машин. Поэтому очевидно сходство рассматриваемых понятий. Однако существует и главное различие в процессе создания этих объектов права. Оно состоит в том, что объект вещного права может быть создан машиной без непосредственного использования интеллекта, а создание объекта интеллектуальной собственности без него невозможно. Характер права. Право собственности является вещным правом, и следовательно абсолютным правом на вещь. Право собственности в вещном праве свидетельствует о принадлежности вещи ее владельцу, однако оно никак не связано с личностью этого владельца. Данная вещь может принадлежать любому другому лицу. Право интеллектуальной собственности является исключительным правом, что вытекает из статьи 983 ГК Республики Беларусь. Кондратьева Е. в статье «к вопросу о соотношении имущественных прав» справедливо отмечает, что «право собственности, так же как и исключительное право, является правом абсолютным, т.е. все остальные лица (неопределенный круг лиц), несобственники, обязаны воздерживаться от посягательств на объект как права собственности, так и интеллектуальной собственности. В вышеназванной статье абсолютно верно указывается, что как право собственности, так и исключительное право является отчуждаемым, т.е. правообладатель не только вправе истребовать результаты интеллектуальной деятельности или средство индивидуализации по своему усмотрению, любым не противоречащим законом способом, но и распоряжаться исключительным правом, в том числе передавая право использования другим лицам (лицензионный договор) или отчуждая по договору (мена, дарение, купля-продажа). Правомочия правообладателя. Полная совокупность права собственности состоит из 11 элементов. Однако зачастую упоминаю только основные из них, так называемую, «триаду»: право владения, право пользования, право распоряжения имуществом. Наиболее часто встречающейся ошибкой в научной литературе и нормативных актах является распространение вещных прав (владения, пользования и распоряжения) на результаты интеллектуальной деятельности. При этом абсолютно не принимается во внимание, что исключительным правом (т.е. интеллектуальной собственностью) нельзя владеть, пользоваться и распоряжаться как вещью. Правомочия обладателей исключительных прав на объекты интеллектуальной собственности иные. Они делятся на две большие группы — личные неимущественные и имущественные права, оговоренные специальным законодательством, составляющим авторское право и право промышленной собственности. Несмотря на отсутствие в белорусском законодательстве определенности по вопросу исключительности личных неимущественных прав, не приходится сомневаться в том, что правомочия права собственности неприменимы к правам на результаты интеллектуальной деятельности. Срок охраны. Право собственности бессрочно, но в реальности ограниченно сроком существования вещи, на которую распространяется. Если вещь, например, похищена, то и по прошествии десятилетий она будет возвращена законному владельцу или его наследникам. Интеллектуальное право имеет срочный характер, срок его действия различается в зависимости от объекта, на который оно действует. Срок охраны устанавливается соответствующим законом. По истечении установленного необратимо законом лишается срока своих правообладатель прав, а объект автоматически и интеллектуальной собственности становится общественным достоянием. Однако стоит заметить, что личные неимущественные права, такие как право авторства, право на защиту репутации, сохраняются и по истечении срока действия имущественных прав. Существенное различие понятий «собственность» и «интеллектуальная собственность» проявляется при рассмотрении сроков действия охраны права. Действие имущественных прав на объекты интеллектуальной согласно собственности действующему ограничено законодательству, временными в отличие рамками от права собственности, которое бессрочно. Таким образом, сравнительный анализ правоотношений и свойств объектов права собственности и интеллектуальной собственности свидетельствует о наличии принципиальных различий между этими объектами, которые следует учитывать при работе с данными понятиями. Существует и ряд сходств между этими самостоятельными категориями права, такие как некоторые основания возникновения объектов права, возможности их ограничения, источники регулирования, и т.д. Однако, несмотря на наличие множества сходных моментов, исключительное право, входящее в состав интеллектуальных прав, имея имущественный и абсолютный характер, как и право собственности, существенно отличается от последнего и является самостоятельным видом прав, имеющих неповторимое особенности, выделенные и довольно четко закрепленные законодателем. Список использованных источников 1. Конституция Республики Беларусь 1994 года (с изменениями и дополнениями, принятыми на республиканских референдумах 24 ноября 1996 г. и 17 октября 2004 г.). — Минск: Амалфея, 2008. — 48 с. 2. Гражданский кодекс Республики Беларусь: принят Палатой представителей 28 окт. 1998 г.: одобр. Советом Респ. 19 нояб. 1998 г.: в ред. Закона Респ. Беларусь от 20 августа 2008 г., // Консультант Плюс: Беларусь. Технология 3000 [Электронный ресурс] / ООО «ЮрСпектр», Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. – Минск, 2009. 3. Идрис, К. Интеллектуальная собственность − мощный инструмент экономического роста / К. Идрис. − Женева: ВОИС, 2004. − 450 с. 4. Сидорчук И.П. Гражданское право (Особенная часть): краткое изложение курса / И.П. Сидорчук, Ю.И. Гайдук – Минск: Амалфея,2008. – 344 с. 5. Якимахо А.П. Управление объектами интеллектуальной собственности: учебное пособие / А.П. Якимахо, Г.И. Олехнович. – Минск.: ГИУСТ БГУ, 2006. – 335 с. 6. Кондратьева Е. К вопросу о соотношени имущественных прав./ Е. Кондратьева - Интеллектуальная собственность, №2.- 2009.
